Review of the side effects of Covid-۱۹ vaccines: A narrative review

مقدمه و هدف : با توجه به شیوع پاندمی بیماری کوید-۱۹، تا ژانویه ی ۲۰۲۱، مجوز اضطراری مصرف به ۹ واکسن مختلف در نقاط مختلف جهان اعطا گردیده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی عوارض جانبی واکسن های کوید-۱۹ می باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه برای بررسی مقالات موجود، جستجو در پایگاه های داده های ملی و بین المللی pubmed و google scholar، Scopus، Web of Science، Sid وMagiran با کلیدواژه های کوید-۱۹، واکسن، عوارض جانبی و ایمنی انجام شد. بازه زمانی جستجو از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ بود. یافته ها: در مجموع، ۱۹۶ مقاله مرتبط بازیابی شد. پس از حذف موارد نامرتبط و تکراری و اعمال معیارهای ورود و خروج به مطالعه، در نهایت ۱۶ مقاله وارد مطالعه شدند.عوارض و مشخصات کلی گزارش شده در کارآزمایی های بالینی  واکسن های مختلف به تفکیک بررسی شد.عوارض گزارش شده واکسن ها عموما درد در محل تزریق، خستگی عمومی، سر درد، تب و درد عضلانی بود.عوارض جانبی خفیف تا متوسط در واکسن آکسفورد- استرازنیکا بیشتر از واکسن های دیگر گزارش شده بود. واکسن سینوفارم به عنوان کم عارضه ترین واکسن شناخته شد. بحث و نتیجه گیری: سیاست گذاران سیستم بهداشت و درمان باید توجه ویژه ای به آموزش های عمومی به مردم در مورد عوارض مختلف واکسن ها داشته باشند و همواره در مراکز واکسیناسیون یک پزشک و یا کادر درمانی متخصص حضور داشته باشند.