شناسایی مولفه های دستیابی ساکنان به حس حضور در فضای باز مجتمع مسکونی

شناسایی مولفه های دستیابی ساکنان به حس حضور در فضای باز مجتمع مسکونی[۱] طاهرکیافر[۲]،مجید صالحی نیا[۳]،سیدباقر حسینی[۴]   چکیده مجتمع های مسکونی که امروزه به فرم غالب مسکن شهری تبدیل شده اند، به دلیل عدم توجه به مسائل کیفی و نیازهای روانی انسان ها و همین طور توجه صرف به مسائل کمی و اقتصادی، به نازل ترین نوع مسکن شهری تبدیل شده است. یکی از فضاهایی که همواره در راستای پاسخگویی به نیازهای انسانی می تواند نقشی کلیدی ایفا کند، فضاهای باز و ارتباط دهنده ساختمان ها و بلوک ها در مجموعه های مسکونی است. چالش اصلی پژوهش حاضر، شناسایی مولفه های تاثیرگذار بر شکل گیری فضاهای باز مجتمع های مسکونی در راستای دستیابی ساکنین به سطح احساسی "حضور در مکان"می باشد. در سلسله مراتب مکان، "حضور در مکان"از مراتب بالا و به معنای یکی شدن آدمی با محیط است که یکی از موثرترین حس های انسانی است که پیوند انسان و محیط را به گونه ای مثبت درهم تنیده می نماید. از اینرو اهمیت پرداختن به این موضوع بیش از پیش نمایان می گردد. طرح پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی با هدف کاربردی است. در راستای شناسایی مولفه های مزبور از ابزار مطالعات کتابخانه ای اسنادی و روش استدلال منطقی بهره گرفته شد. ابزار مورد استفاده جهت سنجش و ارزیابی مولفه ها و زیر مولفه های بدست آمده، پرسشنامه محقق ساخته بود که جهت سنجش روایی از ابزار اندازه گیری روایی صوری استفاده شد و در جهت پایایی از روش محاسبه آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. در این تحقیق از روش های توصیفی و روش های استنباطی شامل: آزمون های شاپیرو- ویلک یا آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده شد. نظرسنجی از ۱۲ نفر از اساتید و خبرگان و صاحبنظران حوزه معماری، شهرسازی و روانشناسی محیطی به ارزشگذاری و اولویت بندی مولفه های مزبور پرداخته شد که نتایج حاصل از پژوهش حاکی از تاثیرگذاری عوامل عملکردی، طبیعی و فرمی- فضایی بر شکل گیری و ارتقاء حس حضور در مکان ساکنین دارد. واژگان کلیدی: فضای باز، مجتمع مسکونی، حضور در مکان، سطح احساسی [۱]- این مقاله بر گرفته از رساله دکتری نگارنده اول است با عنوان «اصول طراحی فضای باز مجتمع مسکونی برای دستیابی به سطح احساسی حضور در مکان» که با راهنمایی نویسندگان دوم و سوم در دانشکده معماری و شهر سازی دانشگاه هنر اصفهان در دست تهیه است.   [۲]- د انشجوی دکتری معماری اسلامی دانشگاه هنر اصفهان.   [۳]- عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان(نویسنده مسئول)،   [۴]- عضو هیئت علمی، دانشگاه علم و صنعت ایران.