بهبود کیفیت بذرهای طبقه مادری حاصل از ارقام ذرت (Zea mays L.) رشد یافته در خاک شور با تلفیق بیوچار، قارچ مایکوریزا و محلولپاشی سیلیسیم

مقدمه: بذر مهمترین نهاده بخش کشاورزی است که زمینه ازدیاد، بقا و گسترش گیاه را فراهم میکند. بنابراین شناخت عوامل تاثیرگذار بر تولید بذر و کیفیت آن در مراحل تولید و برداشت دارای اهمیت زیادی است. گزارش­های قبلی نشان می­دهند که کاربرد ترکیب­های اصلاح کننده خاک مانند بیوچار، قارچ مایکوریزا آربوسکولار و محلولپاشی سیلیسیم، میتوانند سبب بهبود شاخصهای جوانه‎زنی در بذرهای تولید شده تحت شرایط تنش های محیطی به­ویژه تنش شوری شوند. آزمایش هایی که تا کنون به­منظور بررسی اثر بیوچار، قارچ مایکوریزا و محلول پاشی سیلیسیم بر رشد گیاه و تحمل به تنش شوری انجام شده است، بیش­تر در مورد کاربردهای منفرد هر یک از این اصلاح کننده­های خاک بوده است و شواهد کمی از اثرات همافزایی آنها به­ویژه برای گیاهان رشد یافته تحت شرایط خاک شور وجود دارد. هدف از این آزمایش، بررسی اثرات همافزایی بیوچار، قارچ مایکوریزا آربوسکولار و محلولپاشی سیلیسیم بر بهبود کیفیت بذرهای طبقه مادری ارقام ذرت تحت شرایط خاک شور بود.مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان فسا، استان فارس، در سال ۱۳۹۹ در یک مزرعه تحقیقاتی با هدایت الکتریکی ۰۱/۶ دسی­زیمنس بر متر انجام شد. عامل اول سه رقم ذرت شامل رقم زودرس ۳۷۰، رقم میان­رس ۶۰۴ و رقم دیررس ۷۰۴ و عامل دوم منابع اصلاح کننده خاک در هشت سطح شامل بدون کاربرد مواد اصلاح کننده به­عنوان شاهد، بیوچار، قارچ مایکوریزا آربوسکولار، محلولپاشی سیلیسیم، بیوچار+ قارچ مایکوریزا آربوسکولار، بیوچار+ محلولپاشی سیلیسیم، قارچ مایکوریزا آربوسکولار+ محلولپاشی سیلیسیم و بیوچار+ قارچ مایکوریزا آربوسکولار+ محلولپاشی سیلیسیم) بود. صفات اندازه­گیری شده نیز شامل غلظت عناصر سدیم و پتاسیم، میزان فعالیت آنزیم آلفا و بتا آمیلاز و شاخص­های جوانه­زنی بذر و رشد گیاهچه بودند. تجزیه­های آماری شامل تجزیه واریانس و مقایسه میانگین­ها با آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد با استفاده از نرم­افزار SAS نسخه ۱/۹ انجام شد.یافته های تحقیق: نتایج این آزمایش نشان داد که غلظت سدیم گیاهچه در رقم ۷۰۴ در تیمار تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا + محلول­پاشی سیلیسیم در مقایسه با شاهد کاهش ۳۱ درصدی نشان داد. کاربرد تیمارهای اصلاح کننده خاک به­تنهایی و تلفیق آنها با هم سبب کاهش نسبت سدیم به پتاسیم، هدایت الکتریکی بذر و افزایش غلظت پتاسیم شد. به­ترتیب افزایش ۵۷ و ۲۵ درصدی آنزیمهای آلفا و بتا آمیلاز در تیمار تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا + سیلیسیم در مقایسه با شاهد مشاهده شد. همچنین کاربرد تیمارهای اصلاح کننده خاک به­تنهایی در سطح پایین­تر توانست سبب افزایش معنیدار درصد جوانهزنی شود. وزن خشک گیاهچه نیز در تیمار تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا+ سیلیسیم در رقم­های ۶۰۴ و ۳۷۰ بهترتیب افزایش ۱۵ و ۱۰ درصدی نشان داد. از سوی دیگر بیش­ترین بنیه بذر و وزن هزار دانه در ارقام ذرت مورد مطالعه نیز در تیمارهای تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا+ محلول­پاشی سیلیسیم مشاهده شد.نتیجه گیری: در مجموع نتایج این آزمایش تاثیر مثبت منابع اصلاح کننده خاک را در بهبود صفات و شاخص­های مختلف جوانه­زنی و رشد گیاهچه ارقام ذرت نشان داد. بر اساس این نتایج، کاربرد تلفیقی بیوچار+ قارچ مایکوریزا+ محلول­پاشی سیلیسیم به­منظور بهبود کیفیت بذر تولیدی در ارقام ذرت تحت شرایط تنش شوری توصیه می­شود.