بررسی نقش زنادقه در جعل احادیث

پژوهش حاضر به روش مروری کتابخانه ای انجام شده است که هدف از آن بررسی نقش زنادقه در جعل احادیث بود. حدیث بهعنواندومین سند دینشناسی همواره مورد عنایت و پاسداری جدی مسلمانان بوده ولی درعینحال از دستبرد جاعلان و دشمنان اسلام،مصون نمانده است. از جمله مهمترین آفات در حوزه ی حدیث، جعل و تحریف میباشد. حدیث شناسان در این رابطه مباحث مفصلیارائه داده و به معرفی افراد و گروههای جاعل و انگیزههای آنان در جعل پرداخته و در این بین »زنادقه« را به عنوان گروهی مخربمعرفی نموده اند؛ اما مراجعه به متون اسلامی نشان میدهدکه اولا معنای دقیقی از »زندقه« ارائه نگردیده است و افراد و گروههاییبا مشخصه های گوناگون به زندقه متهم شدهاند؛ بهگونهای که میتوان زنادقه را در انواع زنادقه خاص شامل پیروان ادیان ایرانی وزنادقه ی عام شامل زنادقه دینی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... دسته بندی نمود. ثانیا»زنادقه« در اصطلاح حدیث شناسان بر تمامیافراد منتسب به زندقه اطلاق نشده بلکه مرادشان از زنادقه مخالفان اسلام بوده است که مرموزانه جهت تشویش و تشکیک در عقایدمسلمانان به جعل و دسیسه در احادیث متوسل شده اند. از این رهگذر نیز ارائه دسته بندی دیگری از زنادقه، به زنادقه جاعل و خرابکاردر حوزه ی دین و زنادقه غیر جاعل ممکن خواهد شد.