نقش و کارکرد رسانه با تاکید بر اینترنت در تحولات جهان عرب /نوشته :محمدرضا حاتمی

در عصر جهانی شدن، فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی به طور گسترده رشد و توسعه یافته و جهان را با حجم وسیعی از اطلاعات و داده های گوناگون و متنوع روبه رو ساخته است. در میان رسانه های گروهی، اینترنت و شبکه های ماهواره ای و شبکه های تلویزیونی بسیار پرظهور و اثرگذار بوده اند. جهان عرب نیز به رغم پیشرفت های اینترنتی و تلویزیونی و از جمله احداث و تاسیس شهرک های رسانه ای در کشورهای امارات متحده عربی، بحرین و... و رفع برخی موانع عینی و ذهنی که تا به حال داشته، هنوز نیاز دارد تا ضمن اصلاح زیرساخت های متناسب با تحولات جدید، گام های بلندتری را برای رسیدن به نقطه مطلوب بردارد. در این مقاله سعی می شود ضمن تبیین جایگاه و نقش رسانه و اینترنت در کشورهای عربی، مهم ترین موانع و چالش های فراروی جهان عرب بررسی شود. بی شک امواج وسیع اطلاعات و تبلیغات از طریق بزرگراه های ارتباطی و شبکه های متعدد فضایی غربی ضمن آنکه حامل و حاوی مطالب مفید و اطلاعات ارزشمند علمی است، به طور قطع، تبلیغاتی منفی و مخرب، آموزش های سکولاریستی و غیراخلاقی و اندیشه های مخدر اسلام ستیزی و استعماری را نیز به همراه خواهد داشت. لذا جهان در حال توسعه و از جمله دنیای عرب باید با احتیاط و آمادگی کامل ضمن اخذ جوانب مثبت و مفید وجوه فرهنگی و اطلاعات و دانش تخصصی غرب به دفع جوانب منفی، غیراخلاقی و مفاهیم بیگانه که امروزه به ”تهاجم فرهنگی غرب“ تعبیر می شود، بپردازد. به دلیل نیاز روزافزون بشر به همکاری، تعاون و مبادلات علمی و فرهنگی، باید با دنیا و از جمله جهان غرب ارتباط داشت و تعاملات دوسویه و البته متوازن و متعادلی برقرار کرد. علاوه بر این، امروزه به دلیل ظهور پدیده جهانی شدن و ماهیت ارتباطات نوین، تقریبا مرزهای بین المللی برداشته شده و افکار و اندیشه های بیگانگان از طریق کانال های مجازی و رسانه ای نه تنها قلمرو کشورها را درنوردیده بلکه به حریم خانه ها نیز راه یافته است؛ در عین حال، این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که فناوری اطلاعات راه را برای ارائه اندیشه ها و طرح دیدگاه ها و آرای نخبگان فراهم کرده است؛ بنابراین، اکنون فرصت مناسبی برای انطباق پذیری فرهنگی پدید آمده که دولت ها می توانند با بهره گیری از این فرصت، ضمن برنامه ریزی مناسب و آموزش های لازم و نیز بهره گیری از دیدگاه های نخبگان بومی با تهاجم فرهنگی مقابله کنند.