شناخت راه های باستانی ایران و نقش آن در ساماندهی سرزمین

از قرن نوزدهم جهانگرادان و باستان شناسان فراوانی از جاده خراسان بزرگ در کوه های زاگرس گذشته اند و مشاهدات خود را به ثبت رسانده اند. از اواخر دهه ۱۹۹۰ نسل دیگری از باستان شناسان با پرسش های پژوهشی جدید به مناطق اطراف جاده خراسان بزرگ در کوه های زاگرس روی آوردند. در دوره حکومتهای باستانی، ایران براساس شواهد تاریخی و باستان شناسی از اهمیت ویژه برخوردار بوده است. ایرانیان در ساختن راه ها نقش پیشرو داشته اند، بسیاری از اسامی قدیمی مانند راه گبری، جاده شاهی، جاده ابریشم، جاده خراسان، جاده سنگفرش، راه حجاج یا راه حج، جاده کربلا، راه کویر، راه ترکسیان، راه میان بر و ... شاهدی بر این مدعاست. همچنین مشاهده می شود که مسیر جاده در ادووار مختلف با گذشته فرق چندانی نداشته، منتهی از اهمیت بعصی از مراکز قدیمی کاسته شده و بر رونق شهرهای جدید افزوده شده است. این نوشتار با هدف پرداختن به راه شاهی و یا به تعبیری جاده ابریشم، و سایر راه های مهم باستانی ایران می پردازد و با استناد به متون تاریخی و مدارک باستان شناختی به نگارش درآمده است.