رساله فی العمل مع السلطان

سید مرتضی (۳۵۵ ۴۳۶ ه) فرزند سید حسین موسوی بغدادی در دوره خلافت مطیعلله عباسی و پادشاهی بهاء الدوله بویهی در بغداد به دنیا آمد. سید مرتضی بر خلاف پدرش که منصب قضاوت در حکومت داشت، هیچ گونه منصب سیاسی را نپذیرفت. با این حال پس از شیخ مفید، رهبری شیعیان بغداد بر عهده او قرار گرفت. سید مرتضی در رشتههای مختلف از علوم معقول و منقول از جمله فقه، اصول و کلام صاحب نظر بود و کتابهای زیادی در زمینههای مختلف تالیف کرد. سید را می توان پدر عقلگرایی در مکتب شیعه معرفی نمود؛ او اولین تکلیف را عقلی و نه نقلی می داند: هر آن که روی مطالب ما در این کتاب الذخیره اندیشه نماید، قسمش می دهیم که در هیچ یک از رهیافتها و دلایل آن از ما تقلید ننماید، و بر اساس حسن ظن از اندیشه و تامل به خاطر بسنده کردن به این که ما به اندازه کافی زحمت کشیده ایم، باز نماند، بلکه در هر گزارهای مانند شخصی که از ابتدا میخواهد شروع کند، نظر نماید و از این طریق تلاش نماید، حق را از باطل، راست را از دروغ تشخیص دهد و در هر مطلبی که اندیشه میکند، اعتدال گرایی را از دست ندهد.