نقد حکم فقهی لیله الدفن (نماز وحشت) در اندیشه فقیهان متاخرالمتاخر و معاصر

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 29

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JORR-14-3_009

تاریخ نمایه سازی: 12 شهریور 1402

چکیده مقاله:

انسان که با صدایی پرطنین هراسان می شود، در آغازین مواجهه خود با جهان آخرت که در روایات از آن با شب اول قبر تعبیر شده است، ناگهان به هزاران پدیده ناآشنا برمی خورد. پیامبر اسلام (ص) با توصیه بازماندگان به صدقه از طرف میت، برای این مرحله پرهراس از حیات بشر چاره جویی کرده و برای بازماندگان نادار هم نمازی معروف به «نماز وحشت» جایگزین فرموده است. اصل این مسئله در فقه متقدمان و متاخران وجود ندارد و در فقه متاخرالمتاخرین آن هم به صورت ناقص متولد شده؛ زیرا توصیه ترتیبی یادشده به تعین نماز وحشت تقلیل یافته و شرط ناداری به کلی فراموش شده است. نتیجه اینکه نه تنها بر سر زبان همه متشرعه بلکه در همه متون فقهی متاخرالمتاخرین تا عموم رساله های عملیه معاصر، تنها مستحب لیله الدفن همان نماز وحشت انگاشته شده است. پژوهه فرارو با ریشه یابی تاریخی – فقهی این مسئله و تحلیل اقوال و روایات آن، با کمک روش اجتهاد کوشیده است سنت اصیل اسلامی در این مرحله بسیار حساس از زندگی انسان را بازکاوی کند. امید آنکه اگر جامعه فقهی این تلاش را موفق بداند، رساله های عملیه و سپس بیان مبلغان و در نهایت عملکرد متشرعه نیز در این موضوع بازنگری شوند.

کلیدواژه ها:

صدقه ، لیله الدفن ، نماز وحشت ، نماز هدیه به اموات

نویسندگان

مصطفی همدانی

دانش آموخته خارج فقه و فلسفه، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن براج، عبدالعزیز (۱۴۰۶ ق). المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی ...
  • ابن ادریس، محمدبن منصور (۱۴۱۰ ق). السرائر، قم: دفتر انتشارات ...
  • ابن طاووس، رضی الدین (۱۴۰۶ ق). فلاح السائل، قم: انتشارات ...
  • ابن فهد حلی، احمدبن محمد (۱۴۰۹ ق). الرسائل العشر، قم: ...
  • اردبیلی، احمدبن محمد (۱۴۰۳ ق). مجمع الفائده والبرهان، قم: دفتر ...
  • اردبیلی، سید عبدالکریم (۱۴۲۷ ق). فقه الحدود و التعزیرات، قم: ...
  • امام خمینی، روح الله (۱۴۲۳ ق). تهذیب الاصول، تهران: موسسه ...
  • (۱۴۲۱ ق). کتاب الطهاره، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار ...
  • (۱۴۲۲ ق). نجاه العباد، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار ...
  • (۱۴۲۶ ق). توضیح المسائل. ...
  • (بی تا). تحریرالوسیله، قم: موسسه مطبوعات دارالعلم ...
  • انصاری، مرتضی بن محمد (۱۴۱۵ ق). صراط النجاه، قم: کنگره ...
  • (۱۴۱۶ ق). فرائدالاصول، قم: بی نا ...
  • آخوند خراسانی، محمد کاظم (۱۴۰۹ ق). کفایهالاصول، قم: آل البیت ...
  • آملی، میرزا هاشم (۱۴۰۶ ق). المعالم الماثوره، قم: مولف الکتاب ...
  • بحرانی، یوسف بن احمد (۱۴۰۵ ق). الحدائق الناضره، قم: دفتر ...
  • برقی، احمدبن محمد (۱۳۷۱ ق). المحاسن، قم: دارالکتب الاسلامیه ...
  • بروجردی، حسین (۱۳۶۶ ق). انیس المقلدین فی احکام الدین، تهران: ...
  • (۱۴۱۵ ق). نهایهالاصول، تهران: نشر تفکر ...
  • بهجت، فومنی، محمد تقی، (۱۴۲۳ ق). وسیله النجاه، قم: انتشارات ...
  • (۱۴۲۸ ق). استفتائات، قم: دفتر حضرت آیت الله بهجت ...
  • تبریزی، جواد بن علی (۱۳۸۵). رساله توضیح المسائل: هجرت. ...
  • (بی تا). استفتائات جدید، قم: بی نا ...
  • جمعی از فقیهان (۱۴۱۹ ق). العروه الوثقی، قم: دفتر انتشارات ...
  • جناتی، محمد ابراهیم (۱۳۸۲). رساله توضیح المسائل، قم: انتشارات انصاریان ...
  • جوادی آملی (۱۳۹۶). رساله توضیح المسائل، چ اول، قم: مرکز ...
  • حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ ق). وسائل الشیعه، قم: ...
  • حکیم، سید محسن (۱۴۱۶ ق). مستمسک العروه الوثقی، قم: موسسه ...
  • خویی، سید ابوالقاسم (۱۴۲۲ ق). محاضرات فی اصول الفقه، مقرر: ...
  • (۱۳۸۳). توضیح المسائل، مشهد: انتشارات رستگار. ...
  • (۱۴۲۲ ق). مصباح الاصول، قم: مکتبه الداوری. ...
  • (۱۴۱۰ ق). منهاج الصالحین، قم: نشر مدینه العلم. ...
  • (۱۴۱۸ ق). موسوعه الامام الخوئی، قم: موسسه احیاء آثار الامام ...
  • روحانی، سید محمد صادق (۱۳۴۰ ق). توضیح المسائل، قم: نشر ...
  • زنجانی، سید موسی شبیری (۱۴۱۹ ق). کتاب نکاح، قم: موسسه ...
  • سبحانی، جعفر (۱۳۹۴). اصول الحدیث و احکامه، قم: موسسه امام ...
  • (۱۳۹۴). شکوه مرجعیت (مجموعه مقالات نکوداشت حضرت آیت الله بروجردی)، ...
  • (۱۴۲۴ ق). ارشاد العقول الی مباحث الاصول، قم: موسسه امام ...
  • (۱۴۲۹ ق). توضیح المسائل، قم: موسسه امام صادق (ع). ...
  • (۱۴۳۴ ق). المبسوط، قم: موسسه امام صادق (ع) ...
  • سبزواری، سید عبدالاعلی (۱۴۱۳ ق). مهذب الاحکام، قم: موسسه المنار ...
  • سبزواری، محمد باقر (۱۴۲۳ ق). کفایه الاحکام، قم: دفتر انتشارات ...
  • شبیری زنجانی، سید موسی (۱۴۳۰ ق). توضیح المسائل، قم: انتشارات ...
  • شهید اول، محمدبن مکی (۱۴۱۲ ق). البیان، قم: محقق. ...
  • (۱۴۱۷ ق). الدروس الشرعیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی. ...
  • (۱۴۱۹ ق). ذکری الشیعه، قم: موسسه آل البیت ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی (۱۴۰۸ ق). الرعایه فی ...
  • (۱۴۰۲ ق). روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: انتشارات ...
  • (۱۴۱۳ ق). مسالک الافهام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه ...
  • شیخ بهایی، محمدبن حسین (۱۴۲۹ ق). جامع عباسی و تکمیل ...
  • (۱۳۹۰ ق). الوجیزه فی علم الدرایه، قم: بصیرتی الوجیزه فی ...
  • شیخ طوسی، محمدبن حسن (۱۳۸۷ ق). المبسوط، تهران: المکتبه المرتضویه ...
  • (۱۴۰۰ ق). النهایه، بیروت: دارالکتاب العربی. ...
  • (۱۴۱۱ ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت: موسسه فقه ...
  • (۱۴۱۷ ق). العده، قم: چاپخانه ستاره ...
  • صافی گلپایگانی، لطف الله (۱۳۹۴). فخر دوران، قم: انتشارات دفتر ...
  • (۱۴۱۶ ق). هدایه العباد، قم: دارالقرآن الکریم ...
  • صدر، محمد باقر (۱۴۱۷ ق). بحوث فی علم الاصول، قم: ...
  • صدوق، محمدبن علی بن بابویه (۱۴۱۵ ق). المقنع، قم: موسسه ...
  • (۱۴۱۳ ق). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی. ...
  • (۱۳۷۸ ق). عیون اخبارالرضا علیه السلام، تهران: نشر جهان ...
  • طباطبایی حکیم، محمد سعید (۱۴۳۱ ق). التنقیح، بیروت: موسسه الحکمه ...
  • طبرسی، احمدبن علی (۱۴۰۳ ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد: ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف (۱۴۱۲ ق). منتهی المطلب، مشهد: ...
  • (۱۴۱۴ ق). تذکره الفقهاء، قم: موسسه آل البیت. ...
  • (۱۴۲۵ ق). نهایه الوصول، قم: بی نا ...
  • علوی گرگانی، سید محمد علی (۱۴۱۳ ق). توضیح المسائل، قم: ...
  • فاضل لنکرانی، محمد فاضل موحدی (۱۴۲۶ ق). توضیح المسائل، قم: ...
  • (بی تا). جامع المسائل، قم: انتشارات امیر قلم ...
  • فیض کاشانی، محمد محسن (بی تا). مفاتیح الشرائع، قم: انتشارات ...
  • فیاض کابلی، محمد اسحاق (۱۴۲۶ ق). توضیح المسائل، قم: انتشارات ...
  • قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن (۱۴۱۳ ق). جامع الشتات، تهران: ...
  • (۱۴۳۰ ق). قوانین الاصول، قم: احیاءالکتب الاسلامیه ...
  • کاشف الغطاء، جعفربن خضر (بی تا). احکام الاموات الی حین ...
  • کرمانشاهی، آقا محمد علی بن وحید بهبهانی (۱۴۲۱ ق). مقامع ...
  • کشی، محمدبن عمر (۱۳۶۳). رجال الکشی - اختیار معرفه الرجال ...
  • کفعمی، ابراهیم بن علی (۱۴۰۵ ق). المصباح، قم: دارالرضی (زاهدی). ...
  • (۱۴۱۸ ق). البلد الامین و الدرع الحصین، بیروت: موسسه اعلمی ...
  • کلینی، محمدبن یعقوب (۱۴۰۷ ق). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه ...
  • گلپایگانی، سید محمد رضا (۱۴۱۳ ق). هدایهالعباد، قم: دارالقرآن الکریم. ...
  • (۱۴۰۹ ق). مجمع المسائل، قم: دارالقرآن الکریم ...
  • مامقانی، عبدالله (۱۳۹۳). مقباس الهدایه، قم: دلیل ما ...
  • مجاهد طباطبایی، محمدبن علی (۱۲۹۶ ق). مفاتیح الاصول، قم: بی ...
  • مجلسی، محمد باقر (۱۴۱۰ ق). بحارالانوار، بیروت: موسسه الطبع و ...
  • (۱۴۲۳ ق). زاد المعاد - مفتاح الجنان، بیروت: بی نا ...
  • مجلسی، محمد تقی (۱۴۰۰ ق). یک دوره فقه کامل فارسی، ...
  • محقق حلی، جعفربن حسن (۱۴۰۸ ق). شرائع الاسلام، قم: موسسه ...
  • مظاهری، حسین (۱۳۸۹). توضیح المسائل، اصفهان: موسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا ...
  • مظفر، محمد رضا (۱۳۷۵). اصول الفقه، قم: بی نا ...
  • مفید، محمدبن محمد (۱۴۱۳ ق). المقنعه، قم: کنگره جهانی هزاره ...
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۸ ق). انوار الاصول، مقرر: احمد قدسی، ...
  • (۱۴۲۷ ق). استفتائات جدید. قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ...
  • (۱۴۲۹ ق). توضیح المسائل، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ...
  • (۱۴۲۸ ق). انوار الاصول، قم: مدرسه امیرالمومنین (ع) ...
  • منتظری، حسینعلی (بی تا). رساله استفتائات، قم: بی نا ...
  • موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (۱۳۸۵). توضیح المسائل، قم: انتشارات نجات ...
  • نایینی، محمد حسین (۱۳۵۲). اجود التقریرات، مقرر: آیت الله خویی، ...
  • (۱۳۷۶). فوائد الاصول، قم: انتشارات اسلامی ...
  • نجفی، صاحب الجواهر، محمد حسن (۱۴۰۴ ق). جواهرالکلام، بیروت: دارالاحیاء ...
  • نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی (۱۴۲۲ ق). رسائل و ...
  • نوری همدانی، حسین (۱۳۸۶). توضیح المسائل، تهران: نشر هاتف ...
  • نوری، میرزا حسین (۱۴۰۸ ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ...
  • وحید خراسانی، حسین وحید (۱۴۲۸ ق). توضیح المسائل، قم: مدرسه ...
  • هاشمی شاهرودی، سید محمود (۱۳۹۲). توضیح المسائل، بنیاد فقه و ...
  • سیستانی، سید علی (بی تا). توضیح المسائل (با تجدید نظر ...
  • همدانی، مصطفی (۱۳۹۶). نقد تسری انگاره فقهی «تسامح در ادله ...
  • همدانی، آقا رضا بن محمد هادی (۱۴۱۶ ق). مصباح الفقیه، ...
  • یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی (۱۴۰۹ ق). العروه الوثقی، بیروت: ...
  • نمایش کامل مراجع