توابع تولید برای برآورد عملکرد دانه گندم دیم در مناطق سرد و نیمه سرد استان لرستان

رشد و نمو محصولات و تولید آنها در شرایط دیم تابعی از تغییرات عوامل اقلیمی است. شناخت عامل های موثر و برنامه ریزی برای مدیریت آنها و یا تطابق فعالیت های زراعی با روند تغییرات آنها، منجر به بهبود شرایط تولید و پیش بینی تولید خواهد شد. بر این اساس ۲۵ عامل آمار هواشناسی دسته بندی شده همراه با آمار زراعی عملکرد گندم دیم در شهرستان های الشتر، خرم آباد، الیگودرز و بروجرد به عنوان نمونه مناطق سرد و نیمه سرد استان لرستان برای سال های زراعی ۸۵-۱۳۷۷ برای تخمین توابع تولید اقلیمی مورد ارزیابی قرار گرفت. در تخمین تابع تولید اقلیمی رابطه هر یک از عوامل آب و هوایی به عنوان متغیر مستقل با عملکرد دانه گندم دیم به عنوان تابع از طریق رگرسیون های خطی و غیر خطی تعیین گردید. با استفاده از تجزیه علیت، ضریب همبستگی به دو بخش اثرات مستقیم و غیر مستقیم تفکیک شد. نتایج نشان داد که آنچه که در توابع تولید شهرستان های مناطق سرد و نیمه سرد استان به عنوان مدل محلی قابل دریافت است نقش کمبود فشار بخار دوره رشد محصول (اول آبان تا آخر تیر ماه) است. با تعیین میزان شاخص بهره وری بارش در این شهرستان ها طی ۸ سال زراعی مشخص شده است که بیشینه، کمینه و میانگین بهره وری بارش به ترتیب ۰/۳۴۱، ۰/۱۳۲ و ۰/۲۳۴ کیلوگرم بر متر مکعب بارش است که میانگین آن حدود ۲۰ درصد از میانگین کشوری (۰/۲۹۲ کیلوگرم بر متر مکعب بارش) کم تر می باشد. نتیجه تحلیل حساسیت نشان داد عامل های دمای حداکثر، ساعات آفتابی، بارش پاییزه و دمای حداکثر آبان، حساس ترین عوامل اقلیمی هستند، لذا شناخت عوامل اقلیمی موثر و تعیین میزان و نوع اثرگذاری آنها، به بهره برداران این بخش کمک می کند تا از طریق اصلاح عملیات زراعی مانند اصلاح تاریخ کاشت، اصلاح ارقام و عملیات بهبود ظرفیت آب خاک، عوامل با اثر منفی را کنترل و اثربخشی عوامل با اثر مثبت را بهبود بخشند.