نقش حسابرسی بر کنترلهای داخلی مدیریت وسازوکاری اساسی در مدیریت سازمانهای دولتی برای ارتقای شفافیت و مبارزه فساد

انجمن بازرسان رسمی تقلب (ACFE) تقلب در سه دسته »تقلب در صورتهای مالی «، »سوءاستفاده از دارایی ها« و »فساد« طبقه بندی می کند. هیچ سازمانی اعم از دولتی ، غیردولتی ، بزرگ، متوسط ، کوچک و فعال در هر رشته ای از خطر تقلب در امان نیست . سازمانهای دولتی با عنایت به محیط منحصربه فردشان و ماهیت فعالیت هایشان بستر حاصلخیزی برای رخداد تقلب فساد دارند. انجمن حسابداران رسمی آمریکا (۲۰۱۸) بالا بودن خطر رخداد فساد و تقلب در سازمانهای دولتی را ناشی از مشکلات تامین منابع انسانی و مسائل پیرامون آن می داند. ساختار حاکمیت یا راهبری سازمانها که از اصول آن، »شفافیت « و »پاسخگویی « است ازجمله مواردی برای راهبری و حکمرانی مناسب تلقی می گردد. یکی از سازوکارهای تحقق اهداف این ساختار حکمرانی مناسب ، استقرار نظام کنترلهای داخلی کارآمد است . بر اساس چارچوبهای معتبر و بین الملل ی ، کنترلهای داخلی دارای سه دسته اهداف »گزارشگری«، »عملیاتی « و »رعایتی « است ؛ یعنی کنترلهای داخلی اثربخش موجب می شود، عملیات سازمان کارا، اثربخش و دارای صرفه اقتصادی باشد، قوانین و مقررات رعایت گردد و گزارشگری (اعم از مالی و غیرمالی ) قابل اتکا باشد. همه این اهداف منتج به مبارزه بهتر با فساد و ارتقای شفافیت همراه هستند. مثلا اگر عملیات باصرفه اقتصادی صورت گیرد، فضا برای بروز فساد به شدت محدود می شود، اگر قوانین و مقررات رعایت شود، دریافت رشوه به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت و همچنین گزارشگری قابل اتکا نیز یکی از مظاهر اصلی ارتقای شفافیت است . بر اساس چارچوب یکپارچه کنترل داخلی (کوزو، ۲۰۱۳ و ۱۹۹۲) حسابرسی داخلی یکی از عناصر اساسی ساختار کنترلهای داخلی سازمان است که جزو فعالیت های نظارتی است که بر وجود و اثربخشی کنترلهای داخلی نظارت می کند و همواره توصیه هایی برای بهبود آن ارائه می کند. حسابرسی داخلی یکی از عناصر مهم است که علاوه بر ماموریت ارزشآفرین آن در سازمان، بر اساس پژوهش های انجام شده نقش بااهمیتی در پیشگیری و کشف تقلب و فساد در سازمان دارد. در بررسی قوانین و مقررات سازمانهای دولتی ایران مشخص گردیده است که در بسیاری از سازمانهای دولتی ایران، الزامی به استقرار واحد حسابرسی داخلی) وسازوکار ناظر بر آن یعنی کمیته حسابرسی( وجود ندارد. در این مقاله این موضوعات مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته و پیشنهادهایی برایاستقرار این سازوکار ارز ش آفرین که میتواند نقش بسزایی در مبارزه با فساد داشته باشد، ارائه میگردد