اثر سطوح مختلف رده بندی و پستی و بلندی بر وضعیت پتاسیم خاک های سپیدان استان فارس

چکیدهسابقه و هدف: مشخصات خاکهای هر منطقه متاثر از عامل پستی و بلندی است. این عامل اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و حتی غلظت عناصر غذایی دارد. پتاسیم از جمله عناصر مهم در تغذیه گیاهان است و دومین ماده غذایی عمده جذب شده توسط گیاهان است. پتاسیم در خاک به چهار شکل محلول، تبادلی، غیر تبادلی و ساختمانی وجود دارد. تحقیقات گستردهای بر روی شکلهای مختلف پتاسیم در ارتباط با کانیشناسی، اقلیم، ویژگیهای خاک، ردهبندی خاک و به طور ویژه پستی و بلندی صورت گرفته است اما بررسی اثر جداگانه واحدهای مختلف فیزیوگرافی و سطوح مختلف ردهبندی فراموش شده است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر سطوح مختلف ردهبندی و پستی و بلندی (واحدهای فیزیوگرافی) بر وضعیت پتاسیم خاکهای سپیدان استان فارس بود.مواد و روشها:به منظور تعیین اثر سطوح مختلف ردهبندی و پستی و بلندی بر وضعیت پتاسیم خاکهای سپیدان استان فارس، یک ردیف پستی و بلندی در منطقه سپیدان استان فارس اعمال گردید. پس از حفر و تشریح نیمرخ انتخابی در هر واحد فیزیوگرافی شناسایی شده و انجام نمونهبرداری، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک به روشهای معمول اندازهگیری شدند. شکلهای مختلف پتاسیم به روش اجمالی برآورد گردید و با استفاده از نرمافزار آماری SPSS۱۶ و آزمون آماری LSD معنیداری تفاوت شکلهای مختلف پتاسیم در سطوح مختلف ردهبندی و واحدهای مختلف فیزیوگرافی سنجیده شد.یافتهها:بررسی خاکرخهای مطالعاتی نشان داد که خاکها در راستههای انتیسول، اینسپتیسول و آلفیسول با توجه به سیستم طبقهبندی تاکسونومی ۲۰۱۴ قرار گرفتند. تعداد سه زیر راسته، چهار گروه بزرگ و زیرگروه شناسایی شدند. در منطقه مطالعاتی پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و کل به ترتیب دارای میانگین ۹۶/۰، ۲۷۹، ۵۱۰، ۳۷۹۲ و۴۵۸۳ میلیگرم بر کیلوگرم بودند.میانگین شکلهای پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و پتاسیم کل مرتبط با واحدهای مختلف فیزیوگرافی به ترتیب ۷۳/۰، ۴۲۱، ۱۳۶۰، ۱۴۰۵، ۱۵۸۳۳ میلیگرم بر کیلوگرم در واریزههای بادبزنی ثقلی-آبرفتی، ۲۱/۱، ۲۳۶، ۵۶۵، ۲۸۰۳ و ۳۶۰۳ در دشت دامنهای، ۷۶/۰، ۳۵۲، ۴۳۶، ۲۰۷۱، ۲۸۶۰ میلیگرم بر کیلوگرم در دشت سیلابی، ۷۳/۰، ۲۷۰، ۳۷۲، ۲۲۴۹، ۲۸۹۳ میلیگرم بر کیلوگرم در تراس رودخانه‎ای، ۹۱/۰، ۳۲۱، ۶۵۶، ۲۵۴۱، ۳۵۲۰ میلیگرم بر کیلوگرم در دشت رسوبی و ۱۷/۱، ۱۷۲، ۸۸، ۲۲۹۲، ۲۵۵۴ میلیگرم بر کیلوگرم گزارش شد. پتاسیم کل و همچنین شکلهای مختلف پتاسیم بجز پتاسیم محلول در واحدهای مختلف فیزیوگرافی با یکدیگر تفاوت معنیدار (P<۰.۰۵) داشتند. در رابطه با اثر سطوح مختلف ردهبندی، در تمامی سطوح مورد بررسی شکلهای تبادلی و غیرتبادلی دارای تفاوت معنیدار (P<۰.۰۵) بودند.نتیجهگیری:مطالعه حاضر نشان داد که پستی و بلندی در قالب واحدهای مختلف فیزیوگرافی با کنترل میزان رطوبت، تابش خورشید دریافت شده و همچنین سرعت هوادیدگی به ایجاد تفاوتهایی در ویژگیهای فیزیکوشیمیایی و ردهبندی خاک منجر شود. مجموعه این عوامل سبب مشاهده تفاوتهای معنیدار در میزان شکلهای مختلف پتاسیم در واحدهای مختلف فیزیوگرافی شد. به دلیل عدم کاربرد اختلافات بسیار فاحش در سطوح مختلف ردهبندی تا سطح زیرگروه پیشنهاد میگردد که به منظور پایش بهتر عنصر پتاسیم برای دستیابی به کشاورزی پایدار حداقل از طبقهبندی خاکها در سطح فامیل استفاده نمود تا تفاوتها بهتر درک شود. همچنین لازم به ذکر است که نوع ماده مادری، اقلیم، توپوگرافی و دیگر شرایط محیطی میتواند بر میزان دقت مطالعه در مناطق مختلف اثر بگذارند که آنها را نباید در هنگام انتخاب میزان دقت مطالعه فراموش نمود.