میراث پیشافلسفی یونان باستان و تاثیر آن در فرجام نگری زرتشتی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 114

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HPH-32-29_004

تاریخ نمایه سازی: 19 شهریور 1402

چکیده مقاله:

کهن ترین مکاشفات آخرت شناسانه دین زرتشت را می توان در سروده های خود زرتشت یعنی در گاهان بازیافت که در آن تصویری از آینده با دورنمایی روشن از پیروزی راستی بر دروغ به شرح آمده است. هرچند بنا به سرشت مکاشفه ای این متن، آینده به تصویر درآمده در آن، به شکلی محتوم و جبری توصیف شده است، بااین وجود، تاکید اصلی زرتشت در این پیروزی بر ابزار اختیار یا گزیداری بشر است. درحقیقت، روشن ترین فهم از اندیشه زرتشت پیشرفت و تعالی سیر اخلاقی است که در نتیجه آن بشر با اختیار خود راستی را گزینش می کند. پس از متون گاهانی اوستا و نیز بخش های کوتاهی از اوستای نو، مستقل ترین روایات از مکاشفات آخرت شناسانه این دین را می توان در متون پهلوی بازیافت. نکته شایان توجه آنکه، مکاشفات روایت شده در این متون در تصویری کاملا متضاد با اندیشه های زرتشت، آینده ای تاریک و رو به تباهی از سرانجام بشر ارائه می دهند که در بخشی از آن متون، این تباهی با بن مایه نمادینی از فلزات به تصویر درآمده است. این دوگانگی در توصیف سرانجام در سنت دین زرتشتی بی تردید نشان از تحول در سرشت فکری و ساختار اندیشه فلسفه تاریخ دین زرتشتی دارد که تحت تاثیر دگرگونی های سیاسی و اجتماعی دنیای مزدیسنان و مواجهه دین زرتشتی با اندیشه های دیگر رخ داده است. بر این مبنا، مسئله اصلی این پژوهش واکاوی در چگونگی تحول در اندیشه های مکاشفه گرایانه دین زرتشت و به ویژه خاستگاه بن مایه تقسیم اعصار با بن مایه فلزات در متون متاخر دین زرتشتی است. این پژوهش ضمن بررسی و تامل در متون و منابع دین زرتشتی و آثار یونانی و رومی به این نتیجه دست می یابد که با دگرگونی های سیاسی و فروپاشی حکومت هخامنشیان و تسلط حکومت مقدونی بر سرزمین مزدیسنان، آثار مکاشفه گرایانه دین زرتشتی برای تبیین و توجیه موقعیت پیش آمده، تکوین و تطور یافتند. این روایات با استفاده از بن مایه ها و آثار مکاشفه گرایانه رواقی- هلنی ازجمله متون سیبولایی که در آن تصویری رو به تباهی از سرانجام بشر ارائه داده است، وضعیت آشوبناک جامعه مزدیسنی را پس از سقوط هخامنشیان توجیه پذیر و دریافتنی کردند.

کلیدواژه ها:

آخرت شناسی ، مکاشفات آخرت شناسانه ، بن مایه اعصار تقسیم اعصار هسیودی ، فرجام باوری زرتشتی

نویسندگان

سید توفیق حسینی

استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ادی، ساموئل. ک (۱۳۴۷) آیین شهریاری در شرق، ترجمه فریدون ...
  • الیاده، میرچا (۱۳۷۲) رساله در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، ...
  • تفضلی، احمد (۱۳۸۹) تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به ...
  • تفضلی، احمد (۱۳۹۸) دینکرد نهم، به کوشش ژاله آموزگار، تهران: ...
  • سنگاری، اسماعیل؛ کرباسی، علیرضا (۱۳۹۶) «رویکرد به تاریخ از منظر ...
  • صرفی، محمدرضا (۱۳۸۰) «آزمون آتش»، ادب و زبان فارسی، (۱۴ ...
  • راشد محصل، محمدتقی (۱۳۸۵) وزیدگی های زادسپرم، تهران: پژوهشگاه علوم ...
  • راشد محصل، محمدتقی (تصحیح، آوانویسی و یاداشت ها) (۱۳۸۵) زندوهمن ...
  • چوکسی، جمشید کرشاسب (۱۳۹۳) ستیز و سازش، زرتشتیان مغلوب و ...
  • نظری فارسانی، محسن (۱۳۹۷) دینکرد هشتم، تهران: نشر فروهر ...
  • Aratus, Phaenomena, Trans. Kidd, Douglas. Cambridge University Press (۱۹۹۷) Barolsky, Paul. ...
  • Bidez, J., Cumont, F., Les Mages Hellénisés. Zoroastre, Ostanès et ...
  • Bowra, C. M.” Aeneas and the Stoic Ideal” in Greece ...
  • Cereti, C. G., The Zand I Wahman Yasn. A Zoroastrian ...
  • Christensen, Arthur. Les types du premier homme et du premier ...
  • Collins, J. J, Apocalypse Prophecy and Pseudepigrapha, Wm. B. Eerdmans ...
  • Collins, J. J, The Apocalyptic Imagination. An Introduction to Jewish ...
  • Collins, J.J, Cosmology: Time and History, in Ancient Religions, ed. ...
  • Collins, J.J, “Jewish apocalyptic against its Hellenistic Near Eastern environment” ...
  • Colpe, Carsten. “The Oracles of Hystaspes,” in Yarshater (ed.) The ...
  • Cumont, Franz. “La fin du monde selon les mages occidentaux,” ...
  • Cumont, Franz. Lux Perpetua, Librairie orientaliste Paul Geuthner. (۱۹۴۹). ...
  • Devine, F. E. “Stoicism on the Best Regime”, in Journal ...
  • Edwards, Mark W. The Expression of Stoic Ideas in the ...
  • Epictetus, Discourses, Trans. Robin Hard, Oxford World’s Classics. (۲۰۱۴). ...
  • Fantuzzi, Marco. Morales, Helen. Whitmarsh, Tim. Reception in the Greco-Roman ...
  • Flusser, David, “Hystaspes and John of Patmos,” in Sh. Shaked, ...
  • Gignoux, Ph. ‘Sur I’inexistence d’un Bahman Yasht avestique”, Journal of ...
  • Hesiod, Works and Days, Glenn W. Most, Testimonia, Harvard University ...
  • Hinds, Stephen, Ovid in The Oxford Classical Dictionary, ed. Simon ...
  • Homer, Iliad. A. T. Murray, W. F. Wyatt, Vol.I, Books ...
  • Horace, Odes and Epodes, Harvard University Press (۲۰۰۴). ...
  • Humbach. H. The Gāthās of Zarathushtra and other old Avestan ...
  • Humbach, Helmut,Pallan Ichaporia.The heritage of Zarathushtra. A new translation of ...
  • Humbach, Helmut. “Yasna/Yima/Jamšēd, King of Paradise of the Iranians”, Jerusalem ...
  • Johnston, Patricia A. Vergil's Agricultural Golden Age. A Study of ...
  • Koenen,L., Greece, the Near East, and Egypt: Cyclic Destruction in ...
  • Kosmin, P. J. Time and Its Adversaries in the Seleucid ...
  • Kirby Flower, Smith. Ages of worlds (Greeks and Romans) in ...
  • Lester, Olivia Stewart. Four Kingdom Motifs before and beyond the ...
  • Lommel, H. Die Religion Zarathustras nach dem Awesta dargestellt, Tübingen: ...
  • Long, A. A. Stoic Studies, Hellenistic Culture and Society, California ...
  • Madan, D. M. The Complete Text of the Pahlavi Dinkart, ۲ ...
  • Plato, Paul Shorey, The Republic, Books ۱-۱۰, Tran. William Heinemann ...
  • Ridderbos, K. Time, Cambridge University Press. (۲۰۰۲). ...
  • Shapira, Dan. Studies in Zoroastrian exegesis: Zand. Thesis submitted for ...
  • Smith, Jonathan Z. Ages of World, in Encyclopedia of Religion, ...
  • Toomer, G.J. “Aratus” in The Oxford Classical Dictionary, ed. Simon ...
  • Van Noorden, Helen. Playing Hesiod, Cambridge University Press (۲۰۱۴). ...
  • West, M. L. The hymns of Zoroaster. A new translation ...
  • West, L. M. Hesiod, Works and Days, Oxford University Press ...
  • Widengren, Geo, “Leitende Ideen und Quellen der iranischen Apokalyptik,” in ...
  • Windisch, H, Die Orakel des Hystaspes, Verhandelingen der Koninklijke Akademie van ...
  • Zaehner, R. C., Zurvan, A Zoroastrian Dilemma, Oxford, Clarendon, ۱۹۵۵ ...
  • Choksi, Jamshid., Conflict and Cooperation; Zoroastrian Subaltern and Muslim elites ...
  • Eddy, S.K., The King is Dead. Studies in the Near ...
  • Nazari Farsani, Mohsen, Dīnkard VIII, Tehran: Forohar, ۲۰۱۹ ...
  • Rāšed Moḥaṣṣel, Moḥammad-Taqi., Slection of Zādasparam, Tehran: IHCS, ۱۹۸۷ ...
  • Rāšed Moḥaṣṣel, Moḥammad-Taqi., Zand ē Vahman Yasn, Tehran: IHCS, ۲۰۰۷ ...
  • Sarfi, Mohammad Reza., “Fire Examination”, Journal of Prose Studies in ...
  • Sangari, Esmaeil., Karbasi, Alireza., “An Approach to History from the ...
  • Tafażżoli, Aḥmad., Pre-Islam Literature History, contributed Zhaleh Amouzegar, Tehran: Sokhan.۲۰۱۰. Tafażżoli, ...
  • Bidez, J., Cumont, F., Les Mages Hellénisés. Zoroastre, Ostanès et ...
  • Bowra, C. M.” Aeneas and the Stoic Ideal” in Greece ...
  • Cereti, C. G., The Zand I Wahman Yasn. A Zoroastrian ...
  • Christensen, Arthur. Les types du premier homme et du premier ...
  • Collins, J. J, Apocalypse Prophecy and Pseudepigrapha, Wm. B. Eerdmans ...
  • Collins, J. J, The Apocalyptic Imagination. An Introduction to Jewish ...
  • Collins, J.J, Cosmology: Time and History, in Ancient Religions, ed. ...
  • Collins, J.J, “Jewish apocalyptic against its Hellenistic Near Eastern environment” ...
  • Colpe, Carsten. “The Oracles of Hystaspes,” in Yarshater (ed.) The ...
  • Cumont, Franz. “La fin du monde selon les mages occidentaux,” ...
  • Cumont, Franz. Lux Perpetua, Librairie orientaliste Paul Geuthner. (۱۹۴۹). ...
  • Devine, F. E. “Stoicism on the Best Regime”, in Journal ...
  • Edwards, Mark W. The Expression of Stoic Ideas in the ...
  • Epictetus, Discourses, Trans. Robin Hard, Oxford World’s Classics. (۲۰۱۴). ...
  • Fantuzzi, Marco. Morales, Helen. Whitmarsh, Tim. Reception in the Greco-Roman ...
  • Flusser, David, “Hystaspes and John of Patmos,” in Sh. Shaked, ...
  • Gignoux, Ph. ‘Sur I’inexistence d’un Bahman Yasht avestique”, Journal of ...
  • Hesiod, Works and Days, Glenn W. Most, Testimonia, Harvard University ...
  • Hinds, Stephen, Ovid in The Oxford Classical Dictionary, ed. Simon ...
  • Homer, Iliad. A. T. Murray, W. F. Wyatt, Vol.I, Books ...
  • Horace, Odes and Epodes, Harvard University Press (۲۰۰۴). ...
  • Humbach. H. The Gāthās of Zarathushtra and other old Avestan ...
  • Humbach, Helmut,Pallan Ichaporia.The heritage of Zarathushtra. A new translation of ...
  • Humbach, Helmut. “Yasna/Yima/Jamšēd, King of Paradise of the Iranians”, Jerusalem ...
  • Johnston, Patricia A. Vergil's Agricultural Golden Age. A Study of ...
  • Koenen,L., Greece, the Near East, and Egypt: Cyclic Destruction in ...
  • Kosmin, P. J. Time and Its Adversaries in the Seleucid ...
  • Kirby Flower, Smith. Ages of worlds (Greeks and Romans) in ...
  • Lester, Olivia Stewart. Four Kingdom Motifs before and beyond the ...
  • Lommel, H. Die Religion Zarathustras nach dem Awesta dargestellt, Tübingen: ...
  • Long, A. A. Stoic Studies, Hellenistic Culture and Society, California ...
  • Madan, D. M. The Complete Text of the Pahlavi Dinkart, ۲ ...
  • Plato, Paul Shorey, The Republic, Books ۱-۱۰, Tran. William Heinemann ...
  • Ridderbos, K. Time, Cambridge University Press. (۲۰۰۲). ...
  • Shapira, Dan. Studies in Zoroastrian exegesis: Zand. Thesis submitted for ...
  • Smith, Jonathan Z. Ages of World, in Encyclopedia of Religion, ...
  • Toomer, G.J. “Aratus” in The Oxford Classical Dictionary, ed. Simon ...
  • Van Noorden, Helen. Playing Hesiod, Cambridge University Press (۲۰۱۴). ...
  • West, M. L. The hymns of Zoroaster. A new translation ...
  • West, L. M. Hesiod, Works and Days, Oxford University Press ...
  • Widengren, Geo, “Leitende Ideen und Quellen der iranischen Apokalyptik,” in ...
  • Windisch, H, Die Orakel des Hystaspes, Verhandelingen der Koninklijke Akademie van ...
  • Zaehner, R. C., Zurvan, A Zoroastrian Dilemma, Oxford, Clarendon, ۱۹۵۵ ...
  • نمایش کامل مراجع