بازشناسی مفهوم «انا قتیل العبره» از رهگذر خوانش انتقادی رویکردهای تبیینی اندیشمندان و واکاوی پیوند «اشک ریزی خردورزی»
محل انتشار: دوفصلنامه حدیث پژوهی، دوره: 15، شماره: 1
سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 59
فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_HADITH-15-1_010
تاریخ نمایه سازی: 19 شهریور 1402
چکیده مقاله:
مفهوم شناسی پاره گزاره روایی «انا قتیل العبره» گرچه از دیرباز محل التفات اندیشوران حدیث پژوه بوده و به گاه مواجهه با آن به تحلیل نوع اضافه «عبره» اشاره داشته اند، اما این رهیافت ها اغلب تک بعدی بوده، عاری از غرض یابی و تحلیل چرایی کاربست «عبره» در عوض «بکاء» یا «دمعه» در نظر می آیند. ازاین روست که واکاوی مفهوم «عبره» در جهت بازشناسی مفهوم دلالی «انا قتیل العبره» در وهله نخست از اهمیت عطف توجه قرار می گیرد. بدین منظور نوشتار حاضر به شیوه کتابخانه ای در گردآوری مطالب، و با روش توصیفی تحلیلی در پی نمایان سازی این مهم، ابتدا با زبان شناسی تاریخی و ریشه شناسی ماده «ع ب ر» که در گونه های نگارشی «عبره/ عبره» با تطور معنایی از مفهوم بنیادین همراه بوده، خوانش نخستین در بازشناسی مفهوم پاره گزاره را پی جسته است. ثمره این خوانش، در ارزیابی رهیافت های اندیشوران در تبیین مفهوم «قتیل العبره» مورد استفاده بوده؛ اما آنچه در وهله پسینی رسالت این بازشناسی مفهومی را بر عهده داشته، خوانش روایی مولفه «تبیین اهداف قیام امام حسین» و واکاوی پیوند «اشک ریزی، پندپذیری» است. هدف قیام در ساحت اجتماعی، اصلاح جامعه و هدف فردی، عبرت آموزی مخاطب از این قیام با عبور از مرحله ای در درون، به اظهار برونی اشک بر آن است. و حاصل تتبع در مولفه اشک ریزی نیز نمایانگر آن است که «عبره» به نوع ویژه ای از اشک اشاره دارد که بر محور «اشک نافع گریه قلبی» استقرار یافته، به طوری که صاحبان لب بر پایه پیوند «اندیشه ورزی عبرت گیری/ پندپذیری» بدان تمسک می جویند. بر این اساس مفهوم دلالی گزاره های مشتمل بر «قتیل العبره» چنین بازخوانی می گردد: من کشته شدم تا صاحبان خرد با تاثر، عبرت و پندگیری از داستان قیام من، اشک نافع ریزند و از رهگذر این گریه قلبی، اصلاح رفتارهای فردی اجتماعی حاصل آید.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محسن خاتمی
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران
طاهره سادات طباطبائی امین
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :