تبیین و نقد ابتنای خوانش های زنانه از قرآن بر «عدل به مثابه یک مبنای کلامی برای تفسیر»

مسئله عدل و نحوه اثرگذاری آن بر خوانش مسلمانان از قرآن کریم، یکی از مسائل دیرپای گفتگوها و اندیشه ورزی های مسلمانان بوده است. این مساله در سده گذشته در زمینه خوانش مناسبات میان دو جنس در خانواده و اجتماع از منظر قرآن کریم جلوه و بروز خاصی پیدا کرده است به گونه ای که یکی از مبانی اصلی خوانش های زنانه نگر نوین از قرآن کریم، اتکای بر عدل به مثابه یک مبنای کلامی است. دغدغه زنان نواندیش مسلمان نسبت به عدل و زدودن خوانش های مذکرمحور از قرآن، سبب شده است آنچه را به عنوان نکوهش زنانگی و درجه دومی بودن زن در تفاسیر سنتی معرفی می نمایند معلول محوریت احادیث در تفسیر قرآن کریم، اشتباهات انسانی مفسرین و در نظر نگرفتن رویکرد تدریجی قرآن برای اصلاح جامعه به سمت برابری بدانند. در مقابل برخی از مجتهدین شیعی، با قبول تفاوت بین دو جنس در عین داشتن هویت انسانی یکسان، عدالت را در اتخاذ رویکردهای متناسب با تفاوت های جنسیتی در قالب حقوق و تکالیف متناسب با هر جنس در حیطه های فردی، خانوادگی و اجتماعی می دانند تا بتواند سعادت فرد را به طور همه جانبه تضمین کند. در واقع هر دو دیدگاه مرجعیت خداوند و عدالت وی در قوانین را مطمح نظر دارند ولی زنان نواندیش عدالت نسبت به زنان را عدالت مساواتی می دانند و متفکران شیعی، قائل به عدالت استحقاقی هستند. در این پژوهش که به به روش تحلیلی-تطبیقی صورت گرفته است، به عدالت در روابط بین دو جنس در قرآن از نظر اندیشمندان شیعه و خوانش های زنانه نگر تحلیل و سپس مقایسه می شود.