بررسی و مروری بر تاثیر مدرنیسم بر معماری و شهرسازی ایرانی

معماری ایرانی دارای دانش بومی و پیشینه ای طولانی است و در طول تاریخ، همواره به عنوان یکی ازعالی ترین بخش هنر ایران شناخته شده است. این معماری در دوره های هخامنشیان، پارت ها و ساسانیان برتر بوده است و در دوران اسلامی نیز برتری خود را حفظ کرد. این معماری در ایران کنونی و بخش هایی دیگر از باختر آسیا، قفقاز و آسیای میانه گسترش دارد. فرهنگ باستانی ایران، از سبک معماری عمیقی برخوردار است. ایلامی ها، هخامنشیان، هلنیستی ها و دیگر سلسله های پیش از اسلام، آثار سنگی برجسته ای را از عظمت معماری خود، به جای گذاشتند. چغازنبیل و پارسه از این آثار هستند و هر دو در سال ۱۹۷۹ میلادی، به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شدند. مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران در سال ۲۰۰۸ م، به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد؛ معماری این مجموعه، نمایانگر ترکیبی از فرهنگ های بیزانس، پارسی و ارمنی است. از آغاز دوران اسلامی، دستاوردهای معماری سلسله های سلجوقی، ایلخانی و صفوی، منحصرا قابل توجه است. در این دوران، شهرهایی در ایران، نظیر نیشابور، اصفهان و شیراز در میان شهرهای بزرگ جهان اسلام قرار گرفتند و شمار بالای مساجد، مدرسه های اسلامی، زیارتگاه ها و کاخ های آن ها، یک سبک معماری ایرانی را شکل داد که در مجموعه بزرگتر اسلامی قرار داشت. نوگرایی یا مدرنیسم که از آن به نام های نوین گرایی یا تجددگرایی نیز یاد می شود، یک جنبش فلسفی و هنری است که از دگرگونی های گسترده در جامعه غربی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به وجود آمد. این جنبش منعکس کننده میل به ایجاد اشکال جدیدی از هنر، فلسفه و سازمان اجتماعی بود که بازتاب جهان صنعتی نوظهور بود، از جمله ویژگی هایی مانند شهرنشینی، فن آوری های جدید و جنگ. بررسی مراحل رشد و توسعه کالبدی شهرهای جهان حاکی از تاثیر دو پارادایم مدرنیسم و پست مدرنیسم بر سازمان و ساختار فضایی شهرها می باشد. به گونه ای که تاثیرات این دو پارادایم منجر به توسعه شهرها، ایجاد و توسعه شبکه ارتباطی و بزرگراه ها، ایجاد شهرک های اقماری و حومه شهرها داشته و بیش ترین تاثیر را در حوزه فضایی و کالبدی شهرها برجای گذاشته است. مدرنیسم و اثر آن مدرنیته، تاثیراتی بنیادی در حوزه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی فضایی داشته است و بیش از همه، تحول جامعه شهری، آن هم در ابعاد کالبدی-فضایی شهر، را هدف قرار داده و مفاهیم کهن شهرسازی را به شدت دگرگون کرده است. از سویی دیگر پست مدرنیسم نیز در زمینه اقتصادی، اجتماعی، سیاست و درزمینه روش شناسی نیز تاثیراتی بر سازمان فضایی شهر داشته است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر ارزیابی ساختار فضایی کلان شهر تهران از دیدگاه مدرنیسم و پست مدرنیسم می باشد. روش کار در این تحقیق با رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی تدوین شده است.