چیدمان کاخ های ایرانی در شیوه معماری آذری: مطالعه تطبیقی اثاثیه و عناصر معماری داخلی و نگاره های سده های ۷ ه. ق تا ۱۱ ه. ق (۱۳ م. تا ۱۷ م.) *

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 114

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_NIAMG-9-24_008

تاریخ نمایه سازی: 4 مهر 1402

چکیده مقاله:

آثار اندکی از کاخ های سبک آذری (از دوران ایلخانی تا انتقال پایتخت به اصفهان در دوره صفویه ۷ ه. ق تا ۱۰ ه ق /۱۳ م. تا ۱۷ م.) بجای مانده است. عناصر معماری داخلی آن ها با گذشت زمان و به دلیل عوامل فرسایشی از بین رفته و الگوی چیدمان اسباب و اثاثیه در آن ها دچار دگرگونی شده است. ازاین رو بیشتر پژوهشگران تاریخ معماری ایران به بررسی معماری کاخ های ایران پس از این دوره پرداخته اند و توجه چندانی به بررسی معماری داخلی مربوط به بناهای سبک آذری نکرده اند. این در حالی است که هنر نگارگری ایرانی در دوره ایلخانی تا اوایل صفویه (هم زمان با سبک آذری در معماری) در اوج شکوفایی خود بوده و نگاره های زیادی از این دوران بجا مانده است. در بسیاری از این نگاره‎ها ریزه کاری های فضاهای داخلی کاخ ‎ها بازنمایی شده اند. با توجه به این که کاخ ها و اثاثیه ی باقی مانده از این دوران انگشت شمارند، به سختی می توان اعتبار بازنمایی های معماری کاخ ها در نگاره ها را سنجید. ازاین رو با مقایسه بناها و آثار معماری باز مانده از دوره های بعد (سبک اصفهانی) می توان همانندی های بسیاری میان عناصر فضایی بازنمایی شده در نگاره ها و بناهای معماری پس از سبک آذری یافت که این امر نشان دهنده پیوند میان حوزه های گوناگون هنری در مکاتب گوناگون است. این پژوهش با هدف شناخت ویژگی های معماری داخلی کاخ های ایران است. پرسش های اصلی این نوشتار چیستی ویژگی های اصلی چیدمان عناصر معماری داخلی کاخ های سبک آذری بر پایه نگاره‎های ایرانی همچون شواهد تاریخی است؟ این پژوهش با رویکرد کیفی و روش پژوهش تطبیقی و تاریخی به بررسی اسناد تاریخی و واکاوی اصول چیدمان اثاثیه در فضاهای داخلی می پردازد. تلاش دارد با بررسی شیوه چیدمان اثاثیه و عناصر معماری داخلی ایران در بازنمایی نگاره های باز مانده از دوران ایلخانی تا اوایل صفویه و هم سنجی آن ها با اسباب و اثاثیه و آثار اندک معماری بجای مانده از این دوره به ویژگی های چیدمان فضاهای داخلی کاخ های این دوره دست یابد. بررسی ها نشان داد سه دسته از عناصر معماری داخلی ثابت، نیمه ثابت و متحرک را می توان از هم بازشناخت. چیدمان و معماری داخلی کاخ ها پیوند تنگاتنگی بین سلسله مراتب اجتماعی و معماری داخلی و چیدمان اثاثیه را نشان می دهد. این سلسله مراتب از طریق محورهای عمودی (بالا و پایین) و افقی (مرکز و دو طرف)، مکان ویژه، کف و اثاثیه اختصاصی و یا جمعی ارزش پیدا می کند.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

آرزو توکلی آریان

دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری داخلی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

منوچهر فروتن

استادیار گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

رضا نظری ارشد.

استادیار، گروه باستان شناسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • اردلان، نادر و لاله بختیار. (۱۳۸۰). حس وحدت: سنت عرفانی ...
  • آژند، یعقوب. (۱۳۹۴). مکتب نگارگری تبریز و قزوین- مشهد، تهران: ...
  • اصفهانیان، داود و علیرضا خزائلی. (۱۳۸۱). شهرهای تازه بنیاد در ...
  • امامی میبدی، داود. (۱۴۰۱). «سیر تحول حیاط در خانه های ...
  • اوکین، برنارد. (۱۳۸۶). معماری تیموری در خراسان، مشهد: بنیاد پژوهش ...
  • باربارو، جوزافا و دیگران. (۱۳۴۹). سفرنامه های ونیزیان در ایران ...
  • بانی مسعود، امیر. (۱۳۸۴). «باغ صاحب آباد تبریز». باغ نظر، ...
  • بلر، شیلا، بلوم، جاناتان. (۱۳۸۲). هنر و معماری اسلامی (۱۸۰۰-۱۲۵۰). ...
  • پیرنیا، محمد کریم. (۱۳۷۰). معماری اسلامی ایران. تدوین غلامحسین معماریان، ...
  • پیرنیا، محمد کریم. (۱۳۸۹). سبک شناسی معماری اسلامی. تدوین غلامحسین ...
  • تجویدی، اکبر. (۱۳۸۶). نگاهی به تاریخ نقاشی ایران. تهران: سازمان ...
  • حسینی راد، عبدالمجید. (۱۳۸۴). شاهکارهای نگارگری ایرانی. تهران: موسسه هنرهای ...
  • حمزوی، یاسر.(۱۳۹۲). «مطالعه و بررسی هنرهای تزئینی بقعه سید رکن ...
  • حیدرخانی، مریم. (۱۳۹۴). «نقاشی ایرانی در مقام منبع تاریخ معماری ...
  • حناچی، پیروز، و نژادابراهیمی سردرود، احد. (۱۳۸۵). «بازخوانی میدان صاحب ...
  • خادم زاده، محمدحسن. (۱۳۸۷). معماری دوره آل مظفر یزد. تهران: ...
  • جانی پور، بهروز، محمدی، نیلوفر و رضائی میر قائد، گلشن. ...
  • روزبهان خنجی اصفهانی، فضل الله. (۱۳۸۲). تاریخ عالم آرای امینی. ...
  • زارعی، محمد ابراهیم، میر دهقان اشکذری، سید فضل الله، خادم ...
  • سرابی، مینا و بلیلان اصل، لیدا (۱۴۰۱). «خوانش ساختار فضایی ...
  • شکرپور، شهریار، طاووسی، محمود، و قوچانی، عبدالله. (۱۳۹۲). بازتاب رهیافت ...
  • صالحی کیا، مریم، و شاطری، میترا. (۱۳۹۸). «نمود تزیینات معماری ...
  • فروتن، منوچهر. (۱۳۸۸الف). «چگونگی فهم فضای معماری ایران از نگاره ...
  • فروتن، منوچهر. (۱۳۸۸ب). تحلیلی از فضاهای شهری از تبریز ایلخانی ...
  • فروتن، منوچهر. (۱۳۸۹). «زبان معمارانه نگاره های ایرانی (بررسی ویژگی ...
  • کاظمی، مهروش، شعاریان ستاری، ویدا، و صدیق اکبری، سحر. (۱۳۹۱). ...
  • کاظم پور، و بازیابی تزئینات معماری دوره تیموریان در نگارههای ...
  • کلاویخو، روی گونسالس. (۱۳۸۳). سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجب نیا، ...
  • کلایس, ولفرام. ۱۳۷۹. «کاخ ها». در معماری ایران (دوره اسلامی)، ...
  • کنبای، شیلا. (۱۳۸۷). نگارگری ایرانی. ترجمه مهناز شایسته فر. تهران: ...
  • گرابار، الگ و دیگران. (۱۳۸۹). معماری اسلامی. ترجمه اکرم قیطاسی، ...
  • گلمبک، لیزا و ویلبر، دونالد، ن. (۱۳۷۴). معماری تیموری در ...
  • مرکز پژوهش های‎ ایرانی ‎اسلامی. (۱۳۹۵). مکتب نگارگری جلایری، (بازیابی ...
  • موسوی، سیده مطهره، پورمند، حسینعلی و کریمی فرد، لیلا. (۱۳۹۷). ...
  • ویکی پدیای فارسی، کاخ شروان شاهان، https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A۹%D۸%A۷%D۸%AE_%D۸%B۴%D۸%B۱%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۹%۸۶%E۲%۸۰%۸C%D۸%B۴%D۸%A۷%D۹%۸۷%D۸%A۷%D۹%۸۶cite_note-۱۶هیلنبراند، رابرت (۱۳۷۷)، معماری ...
  • Acioğlu,Yusuf. (۲۰۱۴). Kubad Abad sarayi alçi buluntulari. Sanat Tarihi Dergisi, ...
  • Behier, Valerie. (۲۰۱۵). (accessed may ۰۵,۲۰۲۲). "Konya an open-air museum ...
  • (۲۰۱۲). "A silver fligree rosewater". (accessed agust ۱۸, ۲۰۲۱), from ...
  • Dönmez, E. Emine Naza. (۲۰۲۱). "Topkapı Sarayı Bağdat Köşkü Çinileri". Art-Sanat ...
  • Golestanpalace, (۲۰۱۹). "Golestanpalace" )accessed agust ۰۹,۲۰۱۹). from Golestanpalace: hhttp://www.golestanpalace.ir ...
  • Hermitage museum. (۲۰۱۷). (accessed may ۰۵, ۲۰۲۰). from Hermitage museum: ...
  • Iran cultura, (۲۰۲۱). Karim Khan Citadel.) accessed july ۱۴, ۲۰۲۱). ...
  • Ireland, Jeannie. (۲۰۱۸). History of interior design, Fairchild Books ...
  • Kenbay, Sheila. (۲۰۱۷). Iranian painting. Translated by Mahnaz Shaiste Far. ...
  • Met museum. (۲۰۰۰). (accessed agust ۱۸, ۲۰۲۱). from Met museum: ...
  • Musavi, Ali. (۲۰۲۱). "Takht-e Sōleymān, Atūr Gūshnasp, Shiz, Ganzak, Saturiq, ...
  • Necipoglu, Gulru and Roxburgh, David. (۲۰۱۹) “Timurid Cities in Iran ...
  • Redford, Scott. (۲۰۱۵). "Anatolian Seljuk Palaces and Gardens". Michael Featherstone, Jean-Michel ...
  • University of Michigan State, (۲۰۱۵), (accessed februery ۲۲, ۲۰۲۲). From ...
  • Von stuart, Carywelchim. Presfel -ve, lag, Munchen. (۱۹۷۶). Dasbvchderkonige (dos ...
  • نمایش کامل مراجع