بررسی تطبیقی انکار نسب از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 124

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JFIQH-3-5_005

تاریخ نمایه سازی: 4 مهر 1402

چکیده مقاله:

شارع و قانون گذار همواره برای نفی نسب در سایه تقنین راه هایی قرار داده است که نسبت فرزندی میان پدر و طفل از بین می رود. انسجام بخشی و تبیین دیدگاه و مبانی مذاهب فقهی پیرامون این موضوع، هدف اصلی این تحقیق است. پژوهش حاضر که به شیوه کتابخانه ای و توصیفی انجام یافته است، نشان از آن است که در فقه اسلامی به طور کلی به دو شیوه می توان اقدام به انکار نسب کرد: تحقق نیافتن قاعده فراش (تولد طفل کمتر از شش ماه یا بیشتر از مدت متعارف، صغیر بودن زوج یا اتفاق زوجین بر نزدیکی نکردن) و لعان. هر کدام از آنها دارای شرایطی است و اعتبار انکار نسب با استناد به آنها منوط به تحقق شروط مقرر شده می باشد؛ با این تفاوت که ضابطه شناسایی قاعده فراش در فقه حنفی شرعی است نه عادی و عقلی و حال آنکه سایر فقیهان مذاهب اسلامی ملاک در این قاعده را عادی و فعلی می دانند. از این رو از نظر فقه حنفی قاعده فراش قابلیت انکار نسب را ندارد. افزون بر آن در فقه حنفی لعان به لحاظ ماهیتی مانند طلاق است و سبب حرمت ابدی نمی شود و با تکذیب زوج همه آثار شرعی آن بر می گردد؛ بر خلاف سایر فقیهان مذاهب اسلامی که لعان حرمت ابدی را به دنبال دارد و در فرض رجوع تنها فرزند از پدر ارث می برد وبرعکس منتفی است.

نویسندگان

سیامک قیاسی سررکی

استادیار گروه حقوق جامعه المصطفی (ص)، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ابی شیبه، عبدالله بن محمد (۱۴۲۹ ق)؛ مصنف ابن ...
  • ابن ادریس، محمد (۱۴۱۰ ق)؛ السرائر؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی ...
  • ابن اسحاق، خلیل (۱۴۲۳ ق)؛ مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل؛ ...
  • ابن الهمام، محمد (۱۳۹۷ ق)؛ شرح فتح القدیر؛ بیروت: دار ...
  • ابن جزی، محمد بن احمد (۱۹۸۵)؛ قوانین الاحکام الشرعیه و ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (۱۴۲۴ ق)؛ فتح الباری ...
  • ابن حزم، علی (۱۴۰۸ ق)؛ المحلی بالآثار؛ تحقیق: عبدالغفار البنداری؛ ...
  • ابن رشد، محمد بن احمد القرطبی (۱۹۹۵)؛ بدایه المجتهد و ...
  • ابن عابدین، محمدامین (۲۰۰۳ م)؛ رد المختار علی الدر المختار؛ ...
  • ابن قدامه، عبدالله (۱۳۸۸ ق)؛ المغنی (دوازده جلدی)؛ چ سوم، ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴ ق)؛ لسان العرب؛ بیروت: ...
  • ابن نجیم المصری، زین الدین بن ابراهیم [بی تا]؛ کنز ...
  • اصفهانی، حسین بن محمد (۱۳۸۷)؛ المفرادات فی غریب القرآن؛ ج ...
  • اعلامی قره بلاغ، علی و ابوذر ابراهیمی ترکمان (۱۳۹۶)؛ «اثبات ...
  • افرام البستانی، فواد (۱۳۸۶)؛ المنجد الطلاب (فرهنگ جدید عربی - ...
  • امامی، حسن (۱۳۷۸)؛ حقوق مدنی؛ تهران: کتاب فروشی اسلامیه ...
  • آشتیانی، میرزا محمود [بی تا]؛ کتاب النکاح؛ مشهد: [بی نا] ...
  • باجی اندلیسی، سلیمان بن خلف (۱۳۳۲ ق)؛ المنتقی شرح الموطا؛ ...
  • بجنوردی، محمدحسن (۱۳۸۹)؛ القواعد الفقهیه؛ قم، نشر الهادی ...
  • بحرانی، یوسف (۱۴۱۳ ق)؛ الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره؛ ...
  • (۱۴۰۹ ق)؛ حدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره (۲۵ جلدی)؛ ...
  • بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل (۱۴۰۱ ق)؛ صحیح بخاری؛ بیروت: ...
  • بدرالدین عینی، محمود بن احمد (۱۴۲۰ ق)؛ البنایه شرح الهدایه؛ ...
  • برهان الدین، ابراهیم بن محمد (۱۴۱۸ ق)؛ المبدع فی شرح ...
  • بندرچی، محمدرضا (۱۳۸۱)؛ «نگاهی به لعان و مانعیت آن از ...
  • بهجت، محمدتقی [بی تا]؛ جامع المسائل؛ [بی جا]: [بینا] ...
  • بهوتی، منصور بن یونس (۱۴۱۷ ق)؛ کشاف القناع عن متن ...
  • جصاص، احمد بن علی (۱۴۱۵ ق)؛ احکام القرآن؛ تحقیق: عبدالسلام ...
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۷)؛ مبسوط در ترمینولوژی حقوق؛ تهران: گنج ...
  • جوهری، اسماعیل بن حماد (۱۴۱۰ ق)؛ الصحاح؛ بیروت: دار العلم ...
  • حرعاملی، محمدحسن (۱۴۰۹ ق)؛ وسائل الشیعه؛ قم: موسسه آل البیت ...
  • حلی (علامه)، حسن بن یوسف (۱۴۱۳ ق)؛ قواعد الاحکام؛ قم: ...
  • حلی، جعفر بن حسن (۱۴۰۸ ق)؛ المختصر النافع فی فقه ...
  • (۱۴۱۳ ق)؛ مختلف الشیعه فی احکام الشریعه؛ قم: دفتر انتشارات ...
  • حلی، حسن بن یوسف (۱۴۱۱ ق)؛ تبصره المتعلمین فی احکام ...
  • (۱۴۲۰ ق)؛ تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه؛ تحقیق: الشیخ ...
  • حمیری، نشوان بن سعید (۱۴۲۰ ق)؛ شمس العلوم و دواء ...
  • خرشی، محمد بن عبدالله (۱۴۲۷ ق)؛ شرح الخرشی علی مختصر ...
  • خطیب شربینی، محمد بن احمد و دیگران (۲۰۰۹ م)؛ مغنی ...
  • خطیب شرینی، محمد بن محمد (۲۰۰۴ م)؛ الاقناع فی حل ...
  • خمینی، سیدروح الله [بی تا]؛ تحریر الوسیله؛ ج ۲، قم: ...
  • خویی، سیدابوالقاسم (۱۴۱۰ ق)؛ منهاج الصالحین؛ ج ۲، قم: انتشارات ...
  • دقیق العید، تقی زاده الدین [بی تا]؛ شرح عمده الاحکام؛ ...
  • دهخدا، علی اکبر (۱۳۷۷)؛ لغت نامه دهخدا؛ تهران: انتشارات دانشگاه ...
  • زبیدی، سیدمحمد مرتضی (۱۴۱۴ ق)؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ ...
  • زحیلی، وهبه (۱۴۱۸ ق)؛ الفقه الاسلامیه و ادلته؛ بیروت: دار ...
  • زیلعی، عثمان [بی تا]؛ تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق؛ پاکستان: ...
  • سبحانی، جعفر [بی تا]؛ نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء؛ ...
  • سبزواری، علی بن محمد (۱۳۷۹)؛ جامع الخلاف والوفاق الامامیه و ...
  • سرخسی، محمد بن احمد (۱۴۱۴ ق)؛ المبسوط؛ بیروت: دار المعرفه ...
  • سعادت، صالح (۱۳۹۰)؛ «نگاهی نو به حکم لعان»، نشریه فقه ...
  • شاذلی، علی (۱۳۵۷ ق)؛ کفایه الطالب الربانی لرساله ابن ابی ...
  • شافعی صغیر، احمد بن حمزه (۱۳۶۸ ق)؛ نهایه المحتاج الی ...
  • شافعی، ابوعبدالله محمد بن ادریس (۱۴۰۵ ق)؛ اختلاف الحدیث؛ تحقیق: ...
  • شربینی، شمس الدین (۱۹۹۴ م)؛ مغنی المحتاج الی معرفه معانی ...
  • شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد (۱۴۲۱ ق)؛ المبسوط؛ بیروت: ...
  • شوکانی، محمد (۱۳۹۳ ق)؛ فتح القدیر؛ بیروت: دار الفکر. ...
  • [بی تا]؛ نیل الاوتار شرح ممتقی الاخبار؛ قاهره: مکتبه الدعوه ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی (۱۴۱۰ ق)؛ مسالک الافهام ...
  • [بی تا]؛ الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه؛ تحقیق و ...
  • صدوق، محمد بن علی (۱۴۰۴ ق)؛ من لایحضره الفقیه؛ تحقیق: ...
  • صفایی، سیدحسین و اسدالله امامی (۱۳۹۵)؛ مختصر حقوق خانواده؛ تهران: ...
  • طباطبایی حائری، سیدعلی (۱۴۱۸ ق)؛ ریاض المسائل؛ قم: موسسه آل ...
  • طوسی، محمد بن حسن (۱۳۶۳ ق)؛ الاستبصار؛ تحقیق: سیدحسن خراسانی؛ ...
  • (۱۳۷۳ ق)؛ المبسوط؛ تهران: المکتبه المرتضویه. ...
  • (۱۳۸۷ ق)؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ تهران: المکتبه المرتضویه. ...
  • (۱۴۰۰ ق)؛ النهایه؛ بیروت: دارالکتاب العربی. ...
  • (۱۴۱۰ ق)؛ تهذیب الاحکام؛ بیروت: دار صعب و دار التعارف. ...
  • (۱۴۱۱ ق)؛ الخلاف؛ قم: موسسه النشر الاسلامی. ...
  • (۱۳۷۸)؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ تهران: المکتبه المرتضویه ...
  • عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (۱۴۱۰ ق)؛ اللمعه الدمشقیه ...
  • عاملی، شیخ حر (۱۴۱۴ ق)؛ وسائل الشیعه؛ قم: انتشارات آل ...
  • عبدالرحمان جزیری (۱۴۲۴ ق)؛ کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه؛ بیروت ...
  • عبده بروجردی، محمد (۱۳۳۹)؛ کلیات حقوق اسلامی؛ تهران: انتشارات دانشگاه ...
  • غریانی، عبدالرحمان (۲۰۰۶ م)؛ الفقه المالکی و ادلته؛ بیروت: موسسه ...
  • فاضل آبی، زین الدین (۱۴۱۷ ق)؛ کشف الرموز فی شرح ...
  • فاضل قوشچی، علاء الدین (۱۳۹۴)؛ شرح التجرید؛ قم: پژوهشگاه علوم ...
  • فاضل لنکرانی، محمد (۱۳۸۰)؛ جامع المسائل؛ قم: انتشارات امیر العلم ...
  • فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری حلی (۱۴۰۱ ق)؛ کنز ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹ ق)؛ العین؛ چ دوم، تهران: ...
  • فیروزآبادی، مجدالدین (۱۳۸۰)؛ القاموس المحیط؛ ج ۱، تهران: شیرازگان ...
  • قبلهای خویی، خلیل (۱۳۸۱)؛ ارث؛ چ اول، تهران: انتشارات سمت ...
  • قرطبی الباجی، سلیمان بن خلف (۱۳۳۲ ق)؛ المنتقی شرح الموطا؛ ...
  • قرطبی، محمد بن احمد (۱۴۱۲ ق)؛ بدایه المجتهد و نهایه ...
  • (۱۴۱۷ ق)؛ الجامع لاحکام القرآن تفسیر القرطبی؛ بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج (۱۳۹۸ ق)؛ صحیح مسلم؛ بیروت: ...
  • (۱۴۱۲ ق)؛ صحیح مسلم؛ گردآوردنده: محمد فواد عبدالباقی؛ قاهره: دار ...
  • کاسانی، علاءالدین (۱۴۰۹ ق)؛ بدائع الصنایع فی ترتیب الشرائع؛ بیروت: ...
  • کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (۱۴۲۲ ق)؛ انوار الفقاهه، کتاب ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۱۱ ق)؛ الکافی؛ تهران: دار الکتب ...
  • گویلی کیلانه، احمد (۱۳۸۷)؛ «طرق اثبات نسب در فقه شافعی ...
  • لطفی، اسدالله (۱۳۸۱)؛ «قاعده فراش»؛ فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی ...
  • ماوردی، علی بن محمد (۱۴۱۴ ق)؛ الحاوی الکبیر؛ بیروت: دار ...
  • مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ ق)؛ بحار الانوار؛ بیروت: دار احیاء التراث ...
  • المرغینانی، ابی المعالی (۲۰۱۹ م)؛ الذخیره البرهانیه؛ بیروت: دار الکتب ...
  • مشکینی، علی [بی تا]؛ مصطلحات الفقه؛ [بیجا]: [بینا] ...
  • معین، محمد (۱۳۸۷)؛ فرهنگ فارسی معین؛ تهران: فرهنگ نما کتاب ...
  • مغنیه، محمدجواد (۱۳۷۹)؛ الفقه علی المذاهب الخمسه؛ ترجمه: مصطفی جباری ...
  • مقدس اردبیلی، احمد (۱۴۰۳ ق)؛ مجمع الفائده فی شرح ارشاد ...
  • منصوری، سعید (۱۳۸۲)؛ «قاعده فقهی الولد للفراش و للعاهر الحجر ...
  • موسوی بجنوردی، میرزاحسن (۱۳۸۹ ق)؛ القواعد الفقهیه؛ نجف الاشرف: مطبعه ...
  • نجفی، محمد بن حسن (۱۴۰۴)؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع ...
  • نراقی، محقق (۱۴۱۹ ق)؛ مستند الشیعه (نوزده جلدی)؛ قم: موسسه ...
  • نووی، محی الدین (۱۴۰۵ ق)؛ روضه الطالبین و عمده المفتین؛ ...
  • (۱۴۲۲ ق)؛ شرح صحیح مسلم؛ قاهره: موسسه مختار. ...
  • (۱۳۹۲ ق)؛ المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج؛ بیروت: دار ...
  • ونشریسی، احمد بن یحیی (۱۹۸۱ م)؛ المعیار المعرب؛ بیروت: دار ...
  • یحصبی، قاضی عیاض (۱۴۱۹ ق)؛ اکمال المعلم بفوائد مسلم لعیاض ...
  • نمایش کامل مراجع