بررسی تاثیر عصاره ریشه گیاه قاصدک (Taraxacum officinale L.) بر بهبود بیماران دیابتی نوع دو

سابقه و هدف: در دیابت نوع دو، پانکراس انسولین کافی تولید نکرده یا انسولین تولید شده عملکرد مناسب ندارد. دیابت نوع دو که از آن به عنوان دیابت غیر وابسته به انسولین نیز یاد می شود، شایع ترین نوع دیابت در جهان است که معمولا به دلیل مقاومت سلول های بدن نسبت به انسولین رخ می دهد. بسیاری از ترکیبات مفید موجود در قاصدک (Taraxacum officinale L.) در افزایش تولید انسولین از پانکراس و کاهش سطح قند خون موثر هستند.مواد و روش ها: در این پژوهش تاثیر عصاره آبی ریشه گیاه قاصدک (dandelion) بر روی میزان کاهش سطح قند خون در بیماران دیابتی نوع دوم در شهر مشهد مطالعه شد. بعد از پاک سازی و حذف ناخالصی ها، ریشه های گیاه قاصدک توسط دستگاه آسیاب خشک گردید. عصاره گیری ریشه قاصدک توسط دستگاه سوکسله انجام شد. پس از پایان فرایند عصاره گیری، عصاره حاصل برای جداسازی ترکیبات جامد از فیلتر عبور داده شد. عصاره آماده شده به مدت چهار روز، با تناوب روزانه و در دو نوبت توسط بیمار دیابتی منتخب به صورت دمنوش مصرف گردید. میزان قند خون بیمار دیابتی هر بار توسط دستگاه گلوکومتر سنجیده شد. سنجش میزان قند خون در هر روز، یک ساعت و دو ساعت (برای بررسی میزان پایداری) پس از صرف نوبت دوم عصاره انجام گردید. بیمار در مدت انجام تحقیق از هیچ گونه مکمل و دارویی به منظور کاهش سطح قند خون استفاده نکرد. از آنجایی که نوسان قند خون در شرایط ناشتا در شروع هر روز به عوامل مختلفی مانند شرایط روحی، جسمی، تغذیه و به طور خاص عصبی بستگی دارد، برای کم کردن میزان خطا، اندازه گیری قند خون ناشتا به عنوان شاهد، یک ماه قبل و یک ماه بعد از مصرف عصاره نیز انجام شد.نتایج: این بررسی نشان داد که میزان قند خون با افزایش تعداد روز مصرف عصاره ریشه گیاه قاصدک و افزایش دفعات مصرف در هر روز، کاهش قابل ملاحظه ای می یابد. براساس داده های حاصل از اندازه گیری میزان قند خون در بازه های زمانی مختلف، میانگین چهار روزه قند خون فرد دیابتی یک ماه قبل از مصرف عصاره عدد ۲۳۳ بود که این عدد یک ماه بعد از مصرف عصاره به میزان ۸۱ واحد کاهش یافته و به عدد ۱۵۲ رسید؛ ازاین رو براساس نتایج حاصل، مصرف عصاره ریشه این گیاه باعث کاهش ۳۵% در میزان قند خون گردید. بررسی اثر متقابل تعداد روز استفاده از عصاره ریشه قاصدک و ساعت استفاده از آن نیز نشان داد که کاهش همزمان میزان قند خون با افزایش تعداد روز مصرف عصاره و تعداد دفعات مصرف در هر روز قابل ملاحظه است. نتایج حاصل از آنالیز واریانس برای پاسخ میزان قند خون نیز حکایت از آن داشت که اثر فاکتورهای A (تعداد روز استفاده از عصاره) و B (ساعت استفاده از عصاره) نیز با P-value بسیار کمتر از ۰.۰۵، بر کاهش میزان قند خون معنی دار هستند. طبق نتایج حاصل از بهینه سازی عددی داده ها در محدوده مورد بررسی، با مصرف حداقل چهار روزه عصاره و دو نوبت در هر روز می توان سطح میزان قند خون را به ۱۵۰.۱۶۷ رساند.نتیجه گیری: به طورکلی این پژوهش تاثیر مثبت عصاره ریشه گیاه قاصدک را در درمان بیماری دیابت نوع دو نشان می دهد. روند کاهشی میزان قند خون با افزایش تعداد روزهای مصرف و نیز افزایش تعداد دفعات مصرف در هر روز، حکایت از آن دارد که استفاده طولانی مدت از این عصاره می تواند اثرهای پایدارتری بر کاهش قند خون افراد دیابتی داشته باشد.