بررسی برخی از اصطلاحات موسیقی در شاهنامه ی تونی و تحول معنایی آنها پس ازعهد صفوی

پیوند موسیقی با شعر پیوندی ناگسستنی و ناگزیر است. این پیوند به دو شکل آگاهانه و ناآگاهانه اتفاق می افتد. عبدالقادر تونی شاعر عصر صفوی و صاحب منظومه ای حماسی به نام «قندهارنامه» یا «شاهنامه تونی» ست که از آن تنها در تذکره نصرآبادی یاد شده است. این منظومه از موسیقی به دو شکل آگاهانه و ناخودآگاه بهره می برد. او در ترکیبات و توصیفات و تصویرسازی های خوداز اصطلاحات موسیقی ایرانی استفاده میکند. کاربرد اصطلاحات موسیقی در حماسه تونی به قدری زیاد است که روایت حماسیدر ابیات اندکی تحت شعاع ترکیبات موسیقی قرار میگیرد. این پژوهش به بررسی و تحلیل اصطلاحات موسیقی در متن شاهنامهتونی می پردازد و سپس نتیجه می گیرد که شاعر با کاربرد این اصطلاحات، در عصری که با موسیقی مخالفت شدیدی وجود دارد،خواهان حفظ دانش موسیقی ست. همچنین آوردن نام سازهایی همچون: نقاره، ارغنون، تار، طبل، کوبه، دهل، نی و نواخته شدنلحن هایی در پنج نوبت همچون لحن سرو سه ی در جایگاه های مختلف حماسه، بیانگر رواج موسیقی در بین سرداران و سربازان و مردم و نواختن این سازها در پشت پرده و اجرای روزانه ی نقاره در پنج نوبت شبانه روز است «نفیر» در این حماسه تنها به معنی ساز است. واژههای منسوخ موسیقی نظیر: گفتن، لرزاندن و... با درنظرگرفتن معنای موسیقیاییشان در حماسهی تونی به کاررفته اند و بعد از دوره ی صفوی این واژگان معنای موسیقی خود را در متون از دست دادهاند و تنها با معنی عام به کار رفته اند.شیوه ی کاربرد اصطلاحات موسیقی بیانگر آن است که موسیقی در این دوره در حال تغییر و تبدل صوری و ساختاری ست و پس ازاین دوره اصطلاحات موسیقی در متون به شدت کاهش یافته اند