نگرشی بر ژرفانمایی در نگارگری ایرانی برپایه آرای ابن‎هیثم در المناظر

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 51

فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JFAVAT-24-4_009

تاریخ نمایه سازی: 18 مهر 1402

چکیده مقاله:

ژرفانمایی در نسخه‎نگاره‎های ایرانی با آنچه امروز از پرسپکتیو دانسته می‎شود، بسیار متفاوت است. در نگارگری، پیکره‎های دورتر را هم‎اندازه پیکره‎های نزدیک‎تر، اما بالاتر از آن‎ها بازنموده‎اند. پژوهشگران این شیوه را در عبارت «بالاتر یعنی دورتر» خلاصه کردند. گمان می‎رود چنین عبارتی، گوناگونی ژرفای صحنه‎ها و مفاهیم در پس آن‎ها را بیان نمی‎کند، زیرا پذیرفتنی نیست هنری چندصدساله که در خدمت بازگفت دیداری روایات ادبی متفاوت بوده است، یکی از مهم‎ترین ارکان صحنه‎پردازی (ژرفا) را چنین ساده‎انگارانه بازنموده باشد. براین‎پایه، پرسش‎های جستار حاضر برمی‎آید: مبانی شکل‎گیری ژرفانمایی بالاوپایین چیست؟ آیا بربنیان این مبانی می‎توان گوناگونی ژرفانمایی را چندان‎که ایرانیان قدیم درمی‎یافتند، بازفهمید؟ رسالات مناظرومرایای کهن (المناظر ابن‎هیثم)، درک مفهوم ژرفا در نگاه ایرانیان و تبیین شیوه‎های بازنمایی آن را ممکن می‎سازد. براین‎بنیان، شش گونه ژرفانمایی در نقاشی ایرانی شناختنی است که هریک از جهت عمق صحنه‎ها، کاربرد و مفهوم با یکدیگر تفاوت دارد: انبوه‎نگاری؛ انجمن‎نگاری؛ بوستان‎نگاری؛ صحرانگاری؛ ژرفانمایی با لایه‎های میانجی؛ و ژرفانمایی‎های ساختمانی. پژوهش درپی فهم تاریخی اثر می‎کوشد دریافت مخاطب امروز را به فهم بیننده سده‎های پیشین نزدیک گرداند و چارچوب‎های نادیده نگارگری ایرانی را بازنمایاند. ازاین‎رو، پژوهشی بنیادین با رویکردی تاریخی است که اصول المناظر را به‎شیوه توصیف بازمی‎خواند و ژرفانمایی نگاره‎ها را با توصیف‎‎تحلیل و نیز سنجش چارچوب‎های علمی و هنری (تطبیق هم‎زمان) تبیین می‎کند.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

مریم کشمیری

دانشگاه الزهرا

زهرا رهبرنیا

دانشیار دانشکده هنر دانشگاه الزهرا، تهران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آژند، یعقوب (۱۳۸۹)، نگارگری ایران، ج ۱، سمت، تهران ...
  • آقایانی چاوشی، جعفر (۱۳۸۱)، تئوری خطوط متوازی از نگاه خواجه ...
  • بکار، عثمان (۱۳۸۱)، طبقه‎بندی علوم از نظر حکمای مسلمان، برگردان ...
  • بلنیتسکی، الکساندر (۱۳۹۰)، هنر تاریخی پنجیکنت، برگردان عباس علی عزتی، ...
  • بی‎نام (۱۳۸۴)، شاهکارهای نگارگری ایران، موزه هنرهای معاصر، تهران ...
  • بینیدن، لورنس (۱۳۴۴)، کیفیت زیبایی در نقاشی‎های ایران، برگردان نوشین ...
  • تجویدی، علی‎اکبر (۱۳۸۶)، نگاهی به هنر نقاشی ایران از آغاز ...
  • حسینی راد، عبدالمجید (۱۳۸۴)، سیر تحول نگارگری ایران، در: شاهکارهای ...
  • دلاواله، پیترو (۱۳۷۰)، سفرنامه پیترو دلاواله، قسمت ایران، برگردان، شرح ...
  • راکسبرگ، دیوید جی، (۱۳۸۸)، پژوهش درباره نقاشی و هنرهای کتاب‎آرایی ...
  • رهنورد، زهرا (۱۳۸۶)، جلوه جمال و جلال در نگارگری و ...
  • صبا، سیاوش (۱۳۷۷)، پرسپکتیو مینیاتور، نشریه مطالعات هنرهای تجسمی، شماره ...
  • صفا، ذبیح‎الله (۱۳۷۱)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا ...
  • فخر رازی، ابوعبدالله محمد‎بن عمر (۱۳۸۲)، جامع‎العلوم، تصحیح سیدعلی آل ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۵۰)، شاهنامه (از روی نسخه خطی بایسنقری)، شورای ...
  • کاشفی، جلال‎الدین (۱۳۶۴)، مینیاتورهای ایرانی و هنر انتزاعی، نشریه هنر، ...
  • کشمیری، مریم (۱۳۹۷)، شیوه‎های دیدن و ادراک بصری در نگارگری ...
  • کلیم‎کایت، هانس یواخیم (۱۳۸۴)، هنر مانوی، برگردان ابوالقاسم اسماعیل‎پور، نشر ...
  • کن‎بای، شیلا (۱۳۸۲)، نقاشی ایرانی، برگردان مهدی حسینی، انتشارات دانشگاه ...
  • کورکیان، ا. م. و ژ. پ. سیکر (۱۳۸۷)، باغ‎های خیال، ...
  • گری، بازل (۱۳۹۲)، نقاشی ایرانی، برگردان عربعلی شروه، دنیای نو، ...
  • مسکوب، شاهرخ (۱۳۷۸)، یادداشت‎هایی درباره مینیاتور، ایران‎نامه، شماره ۶۷، ۵۰۹۵۲۰ ...
  • موریه، جیمز (۱۳۸۶)، سفرنامه، ج ۱، برگردان ابوالقاسم سری، انتشارات ...
  • نصر، سیدحسین (۱۳۷۵)، هنر و معنویت اسلامی، برگردان رحیم قاسمیان، ...
  • نظیف، مصطفی (۱۳۹۴)، ابن‎هیثم و دانش نورشناسی: آرا و اکتشافات، ...
  • نیبور، کارستن (۱۳۵۴)، سفرنامه، برگردان پرویز رجبی، نشر توکا، تهران.  ابن‎الهیثم، ...
  • فارسی، کمال‎الدین ابی‎الحسن (۱۳۴۷ ه.ق)، تنقیح المناظر لذوی الابصار و ...
  • Baxandall, Michael (۱۹۸۸), Painting and Experience in Fifteenth Century Italy: ...
  • Flandin, Eugene (nd), Voyage En Perse, Perse Ancienne Planches, Gide ...
  • González, Carmen P (۲۰۱۰), A Comparative Visual Analysis of Nineteenth-Century ...
  • Gulacsi, Zsuzsanna (۲۰۰۱), Manichaean art in berlin collections, Brepols Publishers, ...
  • Hockney, David and Falco, Charles M. (۲۰۰۴), Optical Instruments and ...
  • Rogers, J. M (۲۰۱۰), The Art of Islam, masterpieces from ...
  • Sabra, A. I (۱۹۷۰), Ibn Al-Haytham Abu Ali-Hasan Ibn Al-Hasan, ...
  • Sabra, A. I (۱۹۸۹), The Optics of Ibn Al-Haytham, Book ...
  • Welch, Stuart Cary (۱۹۷۲), A King's Book of Kings, the ...
  • تارنماهاURL۱:http://bodley۳۰.bodley.ox.ac.uk:۸۱۸۰/luna/servlet/view/all/what/MS.%۲۰Marsh%۲۰۱۴۴?res=۲&cic=ODLodl~۲۳~۲۳&os=۰&sort=Shelfmark%۲Csort_order بهمن ۹۶URL۲: http://www.themorgan.org/search/site/ibn%۲۰bakht%C۴%ABsh%C۵%AB اسفند۹۶URL۳:http://bodley۳۰.bodley.ox.ac.uk:۸۱۸۰/luna/servlet/view/search/what/Oriental?os=۱۰۰&q=۱۳۳&pgs=۲۵۰&sort=Shelfmark%۲Csort_order اسفند ۹۶URL۴: http://archive.asia.si.edu/collections/edan/object.php?q=۴۰۰۱۳ اسفند ۹۶URL۵: ...
  • نمایش کامل مراجع