بررسی مستندات قرآنی «توحید» در منظومه کلامی اباضیه از منظر تفسیر «تیسیر التفسیر» اطفیش و مقایسه آن با دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 114

فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PTT-9-1_001

تاریخ نمایه سازی: 18 مهر 1402

چکیده مقاله:

اباضیه فرقه ای وابسته به خوارج است که تا به امروز باقی مانده است. نظام اعتقادی آنان نظامی تقریبا مستقل است که عالمان و مفسرانی چون اطفیش تلاش کرده اند آن را تبیین و حفظ نمایند. مساله مهم، تحلیل تصورات توحیدی اباضی و مقایسه آن با برداشت های مفسری چون علامه طباطبایی است که توحید قرآنی را با روش قرآن به قرآن تبیین کرده است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی، به مطالعه تطبیقی بین برداشت های تفسیری اطفیش و علامه طباطبایی درباره توحید الهی پرداخته است. هر دو به وحدت ذات خدا و عینیت صفات با ذات رسیده اند؛ اما برداشت های تفسیری اطفیش، مبتنی بر روش عقلی، روایی و قرآنی و متاثر از سابقه تاریخی و تلفیق بین عقاید معتزله و اشاعره و تعدیل عقیده خوارج است درحالی که برداشت های علامه، بر روش قرآنی و فارغ از تعلقات فکری شخصی مبتنی است. برداشت اطفیش تنزیه محض و برداشت علامه جمع بین تشبیه و تنزیه است. نگاه آنان درباره رویت پروردگار در دو سطح متفاوت است. اطفیش اختیار را در قالب نظریه خلق و کسب قرار می دهد، ولی علامه با نگاه طولی به اراده خدا و انسان، اختیار انسان را می پذیرد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

خدیجه احمدی

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، ایران

حسین ستار

استادیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، ایران

محسن قاسم پور

استاد تمام گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • نهج البلاغه ...
  • اطفیش، محمد بن یوسف (۱۴۲۵ ق)، تیسیرالتفسیر، تحقیق ابراهیم بن ...
  • اعوشت، بکر بن سعید (۱۴۳۴ ق)، اضواء اسلامی علی المعالم ...
  • البارونی، ابی ربیع سلیمان (۱۴۳۴ ق)، مختصر تاریخ الاباضیه، چاپ ...
  • بربر، محسن (۲۰۰۴ م)، الاباضیه، طرابلس: الموسسه الحدیثه للکتاب ...
  • الثمینی، عبدالعزیز بن ابراهیم (۱۴۰۷ ق)، معالم الدین، بی نا، ...
  • الجیطالی النفوسی، ابی طاهر اسماعیل (بی تا)، قناطرالخیرات، تحقیق سید ...
  • خلیفات، عوض (۱۴۲۳ ق)، نشاه الحرکه الاباضیه، مسقط: وزاره التراث ...
  • الخلیلی، احمد بن حمد (۱۴۰۹ ق)، الحق الدامق، سلطنه عمان ...
  • ذهبی، محمدحسین(بی تا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار احیاء التراث ...
  • الریامی، عبدالله بن سلیمان بن عبدالله (۱۴۳۵ ق)، دلائل الاعتقاد ...
  • الزرکلی، خیرالدین (۱۹۸۰ م)، الاعلام، چاپ پنجم، بیروت: دارالعلم للملایین ...
  • سبحانی، جعفر (۱۳۶۱ ش)، منشور جاوید قرآن، اصفهان: انتشارات کتابخانه ...
  • سبحانی، جعفر (۱۳۹۱ ش)، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ترجمه ...
  • سلطانی، محمد (۱۳۹۴ ش)، تحلیل و بررسی مبانی کلامی تفسیر ...
  • ضیایی، علی اکبر (۱۳۹۰ ش)، تاریخ و اعتقادات اباضیه، قم: ...
  • طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۷۵ ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: ...
  • طعیمه، صابر (۱۴۰۶ ق)، الاباضیه عقیده و مذهبا، بیروت: دارالحیل ...
  • طوسی ابوجعفر محمد بن حسن (۱۴۱۱ ق)، العقاید الجعفریه، بی ...
  • عبدالحلیم، رجب محمد (۱۴۰۱ ق)، الاباضیه فی مصر و المغرب ...
  • کوپرلی، پیر (۱۴۳۱ ق)، مدخل الی دراسه الاباضیه و عقیدتها: ...
  • مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، ...
  • المدنی، محمد نمر (۲۰۱۵ م)، الاباضیه اهل الحق و الاستقامه، ...
  • معمر، علی یحیی (۱۴۱۰ ق)، الاباضیه فی موکب التاریخ (الحلقه ...
  • معمر، علی یحیی (۲۰۰۳ م)، الاباضیه بین الفرق الاسلامیه، الجزایر: ...
  • موسمال، سلیمان بن محمد (۱۴۳۵ ق)، الاباضیه امه حضاره و ...
  • ناصر محمد، صالح (الجزایری) و الشیبانی سلطان بن مبارک (العمانی)(۱۴۲۷ ...
  • النامی، عمر خلیفه (۱۴۱۳ ق)، دراسات عن الاباضیه، بی نا، ...
  • نمایش کامل مراجع