تعیین ضریب نشت در رودخانه های فصلی مطالعه موردی حوضه آبریز رودخانه خشک شیراز

مستندات تاریخی موجود بیانگر این است که آبریزهای جنوب ایران به ویژه کلان شهر شیراز از استعداد بالایی در سیل خیزی برخوردار است. در این تحقیق ضمن تعیین ضریب نشت، عوامل موثر بر افت حجم سیلاب در حوضه آبریز رودخانه خشک شیراز مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور کاربری های مختلف اراضی و درصد پوشش گیاهی از روی تصاویر ماهواره ی تهیه شد. علاوه بر آن، اطلاعات مربوط به ایستگاه های آب سنجی زیرحوضه ها نیز جمع آوری گردید. همچنین از اطلاعات هندسی ۴۷۰ مقطع عرضی عمود بر جهت جریان در طول مسیر رودخانه استفاده شد. به منظور شبیه سازی جریان در رودخانه خشک شیراز و سرشاخه های آن از نرم افزار MIKE استفاده گردید. سپس سیلاب هایی با دوره بازگشت ۵ ساله تا ۱۰۰ ساله برای فرآیند شبیه سازی درنظر گرفته شد و داده های مربوط به آن وارد پایگاه داده های نرم افزار گردید. برای ارزیابی دقت مدل از شاخص ریشه میانگین مربعات خطا RMSE استفاده شد. نتایج نشان داد مدل کامپیوتری MIKE و معادلات حاکم سنت ونانت می تواند برای شبیه سازی جریان در رودخانه های فصلی مورد استفاده قرار گیرد. براین اساس میزان ضریب نشت برای رودخانه خشک و سرشاخه های آن برابر با ۵-۱۰(l/s)، حجم افت انتقال سیلاب برای دوره بازگشت های ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله در روخانه خشک بیش از یک میلیون متر مکعب، در شاخه چنارسوخته بیش از یک صد هزارمترمکعب و در شاخه نهراعظم برای سیلاب با دوره بازگشت های ۵۰ و ۱۰۰ ساله بیش از دویست هزار مترمکعب می باشد. بیشترین درصد نفوذ در دوره بازگشت ۵ ساله رخ می دهد و مقدار آن برای رودخانه خشک ، شاخه چنارسوخته و شاخه نهراعظم به ترتیب ۲۰ ، ۶ و ۵ درصد از حجم سیلاب محاسبه شد. در شرایطی که افزایش شیب رودخانه منجر به کاهش قابل توجه افت حجم سیلاب می گردد، دوره بازگشت سیلاب رابطه مستقیم با افت حجم سیلاب دارد. با توجه به کارایی مدل در شبیه سازی جریان در رودخانه های فصلی پیشنهاد می گردد، از مدل MIKE-۱۱ در شبیه سازی جریان در مسیل های مشابه استفاده شود.