بررسی معیارهای بافت شناسی و اسپرم سازی بیضه به دنبال تجویز متوتروکسات در موش صحرایی بالغ

زمینه و هدف: متوتروکسات جزء داروهایی است که در شیمیدرمانی تومورهای مختلف و در درمان بیماریهای التهابی کاربرد وسیعی دارد. مطالعات نشان داده اند که این دارو بر روی روند ساخت اسپرم و تخمک اثر مهاری داشته و باعث کاهش باروری و تغییرات بافتی مختلف در بیضه حیوانات آزمایشگاهی می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین اثر تجویز متوتروکسات بر روی معیارهای اسپرمسازی در بافت بیضه موش صحرایی بالغ انجام شد.   روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، ۴۰ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، به دو گروه تجربی (۲۰ نمونه) و شاهد (۲۰ نمونه) تقسیم شدند. گروه تجربی اول و دوم به ترتیب ۱۴ و ۲۸ روز هر هفته یک بار، داروی متوتروکسات به میزان mg/kg ۱ و گروه شاهد اول و دوم نیز مدت ۱۴ و ۲۸ روز هر هفته یک بار، نرمالسالین به میزان mL/kg ۱۰ به صورت داخل صفاقی دریافت نمودند. بعد از گذشت زمانهای ذکر شده، از بافت بیضه نمونهگیری شد و پس از تهیه برشهای بافتی و رنگآمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، از نظر بافتشناسی و شاخصهای اسپرمسازی شامل: ضریب تمایز لوله ای (TDI) ، ضریب اسپرمیوژنز (SI) و ضریب بازسازی (RI) مطالعه شد. دادهها با استفاده از آزمون آماری واریانس یک طرفه در سطح معنیداری ۰۵/۰>P ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.   یافته ها: در این تحقیق داروی متوتروکسات اثرات مخربی بر روی بافت بیضه و فرایند اسپرمسازی در گروههای تحت درمان در مقایسه با گروه شاهد داشت؛ همچنین ضرایب TDI ، SI و RI در روز چهاردهم کاهش غیر معنیدار و در روز ۲۸ بعد از تجویز دارو نسبت به گروه شاهد، کاهش معنیداری (۰۰۱/۰>P) را نشان داد. نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه، تجویز متوتروکسات به مدت ۲۸ روز هر هفته یک بار، باعث کاهش اسپرمسازی و شاخصهای آن در بافت بیضه موش صحرایی میشود که ممکن است از طریق کاهش تقسیم سلولی و اثرات سمی دارو باشد؛ البته اثر این دارو بر روی اسپرمسازی و ناباروری انسان نیاز به مطالعات بیشتر دارد.