تبیین مفهوم مرگ در نوجوانان با کم توانی ذهنی خفیف و عملکرد ذهنی مرزی بر اساس روی آورد پدیدارشناسی وجودی

زمینه و هدف: سوگ و فقدان رویدادی مهم در زندگی افراد با کم­توانی ذهنی است. تفکر درباره­ مرگ و دغدغه ذهنی با سوالات مربوطه در سنین نوجوانی بسیار رایج است، اما نوجوانان با کم­توانی ذهنی معمولا اطلاعات اندکی درباره­ مرگ و به ویژه مرگ اطرافیان خود دریافت می­کنند. هدف پژوهش حاضر تبیین مفهوم مرگ در نوجوانان با کم­توانی ذهنی و عملکرد ذهنی مرزی براساس روی­آورد پدیدارشناسی وجودی بود. روش: طرح این پژوهش از نوع کیفی و به روش پدیدارشناسی وجودی بوده است و جامعه پژوهش شامل نوجوانان مشغول به تحصیل در مدارس استثنایی شهرستان بندرانزلی در سال ۱۴۰۱ بود. داده­ها با روش نمونه­گیری هدفمند و از طریق مصاحبه نیمه­ساختاریافته با ۲۳ نفر از نوجوانان کم­توان ذهنی خفیف (هوشبهر۵۰ تا۷۰) و عملکرد ذهنی مرزی (هوشبهر ۷۰ تا ۸۵) به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده­ها همزمان با جمع­ آوری داده­ ها، به­ صورت دستی و با استفاده از روش دیکلمن (۱۹۹۲) انجام شد. یافته­ ها: در تحلیل داده ­ها سه مضمون اصلی «تجربیات مرتبط با مرگ»، «پیوستگی مرگ در متن زندگی» و «زندگی در برابر مرگ» استخراج شد که هر یک از این مضامین اصلی، از طریق تحلیل چندین زیرمضمون پدیدار شد. نتیجه­ گیری: نتایج پژوهش حاضر همسو با مبنای نظری و پژوهش ­های پدیدارشناسی وجودی، دلالت بر درک مرگ به عنوان یک سازه­ وجودی در نوجوانان با کم­ توانی ذهنی خفیف و عملکرد ذهنی مرزی دارد و افراد با کم توانی ذهنی از آگاهی بیشتر در مسائل مربوط به مرگ استقبال می­ کنند. نوجوانان با کم­ توانی ذهنی بیان کردند درحالی که برای معنا دادن به زندگی تلاش می­ کنند، معمولا اطرافیان نیاز­های تحولی آنها را نادیده می­ گیرند. این یافته ­ها در کنار سایر شواهد پژوهشی مربوط، به موضوع مرگ وجودی که به آگاهی آنها از محدودیت هستی خود در چارچوب یک زندگی محدود به زمان اشاره دارد، بینشی عمیق برای متخصصان آموزشی و درمانی فراهم می­ کند که در طرح ­ریزی برنامه ­های آموزشی و توانبخشی برای نوجوانان با کم­توانی ذهنی دارای اهمیت است.