ارتباط بین ادراک مشتریان از تمیزی سطوح و روش سنجش آلودگی سطوح با استفاده از اندازه گیری میزان ATP (لومینومتر) در یک رستوران

سردبیر محترم آگاهی از میزان آلودگی و سنجش تمیزی در محیط هایی که ملزم به اجرای قوانین مربوط به پاکیزگی هستند مانند آشپزخانه ها، رستوران، کافی شاپ و سایر مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و آشامیدنی، نقش بسیار مهمی را در کنترل انتقال عفونت و بهداشت محیط ایفا می کند(۱). در یک مطالعه تجربی میزان آلودگی سطوح یک رستوران در شهر محمودآباد در استان مازندران و مقایسه آن با ادراک مشتریان در مورد آلودگی سطوح هنگام صرف غذا مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از دو روش برای جمع آوری داده ها استفاده شد. اولین روش یک روش نظرسنجی برای سنجش ادراک مشتریان با استفاده از چک لیست نظرسنجی و یک آزمایش تجربی برای اندازه گیری بار آلودگی با استفاده از سنجش سطح آدنوزین تری فسفات (ATP) با روش لومینومتری بود. این روش تشخیص سریع آلودگی بر پایه اندازه گیری ATP می باشد، که با اندازه گیریATP موجود در باکتری ها و میکروارگانیسم ها در مدت زمان چند ثانیه میزان آلودگی موجود در سطوح را بر حسب Relative Light Units (RLU) یا همان واحد نور نسبی نشان می دهد. اساس کار این روش به این صورت است که ATP موجود در باکتری ها و میکروارگانیسم ها طی واکنشی در حضور آنزیم لوسیفراز سبب آزاد سازی نور بیولومینسانس می شود، که این نور توسط دستگاه لومینومتر قابل تشخیص و اندازه گیری دقیق است. میزان RLU کم تر از ۱۰ نشانه بارکم آلودگی، ۳۰-۱۱ نشانه آلودگی متوسط و بیش تر از ۳۰ نشانه آلودگی بالا می باشد(۲، ۳). دو مجموعه داده برای مقایسه ادراک مشتریان و اندازه گیری های آلودگی واقعی جمع آوری شد. یک مجموعه داده پاسخ دهندگان در مورد ادراک آن ها ازسطوح مختلف رستوران با درجه لمس بالا (مانند سطح میز، قاشق، چنگال و لیوان) و سطوح با درجه لمس کم (مانند سطوح کف رستوران، دیوارها، پرده ها) در بین ۱۹ منطقه از سالن یک غذاخوری و ۱۵ سطح از سرویس بهداشتی بود و میزان آلودگی درک شده از همان سطوح در بین ۲۰ نفر از مراجعین مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله دوم اندازه گیری های آلودگی این سطوح  با استفاده از یک ATP متر ساخت شرکت TIANLONG مدل III Biolum انجام شد و در نهایت با ادراک مشتریان از میزان آلودگی (کم، متوسط و زیاد) مورد مقایسه قرار گرفت. میزان آلودگی در سطوح مختلف میزها RLU ۸ ±۲۰ در دسته متوسط آلودگی و در سطوح مربوط به سرویس های بهداشتی RLU ۱۸±۳۰ بود که در دسته آلودگی بالا قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد، تفاوت قابل توجهی در قرائت ATP در بین سطوح مختلف مانند سطح میز، قاشق و چنگان و لیوان ها وجود داشت (۰/۰۵>P). هم چنین بین ادراک مشتریان رستوران مورد مطالعه از آلودگی و نتایج واقعی قرائت های ATP برای کم آلوده ترین مناطق، ارتباط معنی داری وجود داشت(۰/۰۵>P)، اما در ادراک مشتریان و اندازه گیری های آزمایشی برای آلوده ترین مناطق (سرویس های بهداشتی)، ارتباط معنی داری وجود نداشت، که نشان می دهد برخی از سطوح نسبت به آن چیزی که مشتریان احساس می کنند، آلوده تر می باشند. این مطالعه به طور تجربی نیاز به بهبود تکنیک های شستشو و گندزدایی سطوح مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و اهمیت آموزش مناسب شهروندی و کارکنان خدمات مواد غذایی و رستوران ها را نشان می دهد. به ویژه در طول همه گیری ها، مسئولیت بیش تری را بر عهده تصمیم گیران بهداشتی، مدیران و کارکنان برای اطمینان از محیط های با حداقل آلودگی می گذارد و ضرورت دارد برای رسیدگی به نگرانی ها و سلامت مشتریان رستوران ها و مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. هم چنین با توجه به این که کارشناسان بهداشت محیط در بازدید از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی تجهیزات کافی جهت بررسی میزان آلودگی سطوح مختلف در واحدهای صنفی در اختیار ندارند و صرفا بازدیدها به صورت چشمی و ادراکی انجام می شود، نیاز است تدابیر لازم در خصوص تجهیز واحدهای بهداشت محیط مراکز بهداشت به وسایل اندازه گیری آلودگی اندیشیده شود. هم چنین توصیه می شود واحدهای بهداشت محیط مراکز بهداشتی به تجهیزات پیشرفته تری از لومینومترهای موجود در بازار که بتواند نوع آلودگی میکروبی (سالمونلا، اشرشیاکلی، توتال کلیفرم، لیستریا و استافیلوکوکوس آرئوس) را تشخیص دهد، مجهز گردند.