تاملی پیرامون مفهوم سیاسی خلافت در قرآن (با تاکید بر تفاسیر معاصر شیعه و خلافت نوعیه مشککه)
محل انتشار: فصلنامه سیاست متعالیه، دوره: 10، شماره: 39
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 38
فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_SMP-10-39_001
تاریخ نمایه سازی: 2 آبان 1402
چکیده مقاله:
هدف پژوهش حاضر واکاوی مسئله خلافت در قرآن و به ویژه آیه سی ام سوره بقره و ارتباط آن با مفاهیم بنیادین کلام سیاسی مانند مشروعیت است. روش پژوهش، تفسیر اجتهادی موضوعی و تحلیل محتوا بوده و بر این فرضیه استوار است که مفهوم خلافت در آیه سی ام سوره بقره به معنای جانشینی نوعیه انسان از خداوند و نه تنها اولیا و یا جانشینی از پیشینیان می باشد، همان گونه که اکثر تفاسیر بر این نظرند. جانشینی نوعیه نیز می تواند به نحو مشکک و طیف گونه باشد، چنانکه تفسیر تسنیم بر این باور است. در میان تفاسیر معاصر دو رویکرد عام استخلاف از پیشینیان و استخلاف از خدا وجود دارد. در رویکرد استخلاف از خدا نیز سه رهیافت جانشینی انسان های کامل، جانشینی نوعیه انسان و جانشینی نوعیه مشککه قابل احصاء است. براساس نتایج پژوهش حاضر، رویکرد نخست به همراه رهیافت اول رویکرد دوم، بر مشروعیت الهی محض، خلافت نوعیه بر مشروعیت مردمی و الهی مردمی و خلافت نوعیه مشککه انسان از خداوند که دیدگاه آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم است، به تقویت نظریه مشروعیت الهی- مردمی و مشارکت سیاسی فعال در عرصه حکومت داری اسلامی می تواند بینجامد. اسمیه و نه فعلیه بودن جمله «انی جاعل فی الارض خلیفه» و صفت مشبهه بودن جاعل، دلیل بر استمرار وجود خلیفه الله است. بر این اساس، مقام خلیفه اللهی انسان، صرفا مربوط به تکوین نیست؛ بلکه بر جواز تصرف انسان در امور اجتماعی و حکومتی نیز دلالت دارد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
علی آقاجانی
استادیار، گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :