بررسی میزان مصرف و علل عدم مصرف خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی استان سمنان

درخواست بیش ازحد خون، ازمعمول ترین مشکلات در بیمارستان ها می باشد. این انتقال خون اگر به طور صحیح استفاده شود، می تواند نجات بخش حیات باشد وسطح سلامتی را ارتقاء بخشد(۱). فن آوری های پرهزینه و پرزحمت برای تهیه انواع فرآورده های سلولی و پلاسمایی علاوه بر محدودیت در منابع جایگزین، محققان طب انتقال خون را بر آن داشته تا با تهیه دستورالعمل ها و استانداردهایی در زمینه استفاده صحیح و مناسب خون و فرآورده های خونی، برای حفظ هر چه بیش تر منابع خون بکوشند(۲). باید به این نکته توجه کرد که تنها با سیاست گذاری های مناسب و مبتنی بر نیازها و امکانات حاکم بر هر جامعه، می توان خون کافی برای مصرف تهیه نمود(۳). تزریق خون تنها یکی از راه کارهای درمانی می باشد. از دست رفتن خون باید به حداقل رسیده تا متعاقبا نیاز به تزریق خون کاهش یابد(۴).هدف از مطالعه حاضر بررسی متوسط میزان درخواست و مصرف خون و فرآورده های خونی در بیمارستان های استان سمنان بوده است. در مطالعه توصیفی گذشته نگر حاضر مصرف خون و فرآورده های خونی در ۹ بیمارستان که جزء مراکز دولتی، دانشگاهی و تامین اجتماعی استان سمنان بودند، از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان سال ۱۳۹۳ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از ۳۲۱۳۳ واحد گلبول قرمز، ۷۴۲۳ واحد پلاکت و ۱۲۱۷۶ واحد FFP سفارش داده شده توسط مراکز درمانی به ترتیب ۲۹۱۱ واحد (۹۱/۹۰ درصد)، ۷۲۰۵ واحد (۰۶/۹۷ درصد) و ۱۱۹۷۹ واحد (۳۸/۹۸ درصد) مورد استفاده قرار گرفته اند و به ترتیب ۶۲/۸ درصد، ۹۴/۲ درصد و ۶۵/۳ درصد مورد استفاده قرار نگرفته است. میزان عدم مصرف خون و فرآورده های خونی در بیمارستان های شهر سمنان نسبت به مطالعات مشابه در ایران بسیار مطلوب می باشد. عمده ترین علت عدم مصرف خون و فرآورده های خونی، عدم نیاز بیمار و اتمام تاریخ مصرف فرآورده بوده است. سازمان انتقال خون هزینه تولید هر واحد خون را ۶۰۰ هزار ریال برآورد کرده است. انتقال خون یزد در سال ۱۳۹۴ نیز هزینه های فرآوری هر کیسه خون را ۱۵۰ هزار تومان برآورد کرده است که این رقم برای گروه های خونی نادر به ۵ میلیون تومان نیز می رسد. البته هزینه های دیگر شامل کراس مچ، نقل و انتقال ، نگهداری و هم چنین آزمون های غربالگری بر مبلغ فوق باید اضافه گردد(۵). در مطالعه حاضر نشان داده شد که به طور کل ۹۱/۹۰ درصد از گلبول قرمز درخواست شده توسط نه بیمارستان استان سمنان مورد مصرف برای بیماران قرار گرفته است. این میزان در مقایسه با مطالعه زمانی کیاسری و همکاران که میزان مصرف را ۱۶درصد عنوان کرده اند، بسیار مطلوب می باشد(۶). هم چنین میزان گلبول قرمز درخواستی اتلاف شده در بیمارستان های آموزشی زاهدان در بررسی کرمی و همکاران ۴۴درصد بوده است که میزان اتلاف بسیار بیش تری را نسبت به مطالعه حاضر نشان می دهد(۱). پیشنهاد می شود تصمیم گیری برای درخواست و کراس مچ و مصرف خون بر پایه اندیکاسیون های کلینیکی و آزمایشگاهی دقیق باشد. می توان با تهیه شیوه نامه مناسب برای درخواست خون و آموزش بیش تر به پزشکان و متخصصین میزان هدر رفت خون را کاهش داد.