ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های کینوا(.Chenopodium quinoa Willd) در کشت پاییزه با استفاده از تجزیه AMMI

با توجه به ضرورت معرفی و توسعه گیاهان جدید سازگار با دورههای تنش خشکی ناشی از تغییرات اقلیمی، این پژوهش با هدف ارزیابی سازگاری و پایداری ژنوتیپ های منتخب کینوا در مناطق کشت پاییزه انجام شد. ده ژنوتیپ کینوا شامل: ژنوتیپ­هایRed Carina, Titicaca, Giza۱, Q۱۲, Q۱۸, Q۲۱, Q۲۲, Q۲۶, Q۲۹ و Q۳۱ در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (۹۸-۱۳۹۷و ۹۹-۱۳۹۸) در چهار منطقه جیرفت (شهریور ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸)، اهواز (مهر ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸) و ایرانشهر و بوشهر (آبان ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸) کشت شدند. ژنوتیپ های با پیشوند Q از کشور شیلی، رقم Titicaca از دانمارک، رقم Giza۱ از مصر و رقم Red Carina از هلند دریافت شده اند. در طول اجرای پروژه صفات روز تا جوانه زنی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، طول گل-آذین، قطر ساقه، عملکرد دانه، وزن هزاردانه و میزان ساپونین دانه اندازهگیری شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر سال­، مکان و ژنوتیپ­بر کلیه صفات مورد ارزیابی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. اثر متقابل این عوامل آزمایشی بر اکثر صفات مورد ارزیابی نیز در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. ژنوتیپ Q۱۲ با میانگین عملکرد دانه ۲۳۵۰/۲ کیلوگرم در هکتار بیشترین و رقم Red Carina با میانگین عملکرد دانه  ۱۶۹۵ کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. جیرفت با میانگین عملکرد دانه ۳۱۴۷/۵کیلوگرم در هکتار و بوشهر با میانگین عملکرد دانه ۱۰۰۹ کیلوگرم در هکتار به ترتیب بالاترین و پایین ترین رتبه را در کشمت پاییزه کینوا داشتند. تجزیه پایداری عملکرد دانه نیز نشان داد که ژنوتیپ های Q۱۸، Q۲۲، TTKK و Q۲۱ به ترتیب دارای پایدارترین علمکرد دانه بودند. ژنوتیپهای Q۱۸ و Q۲۲در اهواز، ایرانشهر و بوشهر سازگاری خصوصی داشتند و ژنوتیپهای Q۱۲، Q۲۹ و Q۲۶ نیز در جیرفت سازگاری خصوصی بهتری را نشان دادند. بطورکلی ژنوتیپ­های کینوا بررسی شده در این پژوهش، برای کشت پاییزه مناسب بودند و می توان آنها را  برای کشت پاییزه در مناطق هدف در دسترس کشاورزان قرار داد.