اندازه گیری فلزات سنگین در آب، رسوب و پرنده وحشی چنگر در حاشیه جنوب شرقی دریای خزر

سابقه و هدف: چنگر اوراسیاسی (Common coot) یک پرنده آبزی و بومی ایران می باشد و پیش بینی می شود که شاخص خوبی برای بررسی وضعیت فلزات در تالاب های شمال ایران باشد. هدف از این تحقیق تعیین غلظت عناصر سنگین سرب، کادمیم، کروم و روی در آب، رسوبات سطحی و بافت های کبد و کلیه پرنده چنگر بود. مواد و روش ها: این مطالعه در سال ۱۳۸۸ بر روی نمونه های آب، رسوب و ۳۰ قطعه چنگر انجام گرفت. نمونه های آب توسط بطری روتنر و نمونه های رسوبات سطحی به وسیله اکمن گراب در ۶ ایستگاه تالاب بین المللی گمیشان و خلیج گرگان تهیه شد. غلظت فلزات مورد مطالعه در بافت های چنگر، آب و رسوب با استفاده از دستگاه جذب اتمی کوره گرافیتی و شعله قرائت گردید. یافته ها: بیشترین غلظت فلزات سنگین در نمونه های آب متعلق به سرب (۰۲/۰ ± ۱۵۴/۰) و نمونه های رسوبات متعلق به روی (mg/L ۴۲/۰ ± ۰۴/۲) بود. در بررسی رابطه بین مقادیر فلزات در ستون آب و رسوبات مشخص گردید که همبستگی بالا و معنی داری در سطح ۰۱/۰ بین آن ها وجود دارد. غلظت های سرب، کادمیم و روی در آب و رسوبات در حد استاندارد توصیه شده بود. اما غلظت کروم در آب بالاتر از مقدار استاندارد قابل تحمل بود. بیشترین غلظت کادمیم و سرب در کبد (µg/g ۲/۲، ۱/۹) و در کلیه (µg/g ۱/۲، ۹/۸) نمونه های چنگر وجود داشت. در بین فلزات بیشترین غلظت متعلق به فلز روی با مقدار µg/g ۲۴/۷ ± ۹۴/۱۴ در کبد و کمترین غلظت متعلق به فلز کروم با مقدار µg/g۵۶/۰ ± ۷۶/۰ درکلیه ها بود. نتایج آماری ثابت نمود که بین مقادیر سرب، کادمیم، کروم و روی در هر یک از بافت های کبد و کلیه چنگر نر با ماده اختلاف معنی داری وجود ندارد. همچنین بین مقادیر عناصر در کبد و کلیه چنگرها (بدون در نظر گرفتن جنسیت) اختلاف معنی دار مشاهده نشد. استنتاج: نتایج نشان می دهد که غلظت عنصر سرب در بافت های کبد و کلیه پرنده چنگر در حد معرض تماس و کادمیم در زیر حد سمی می باشد. سایر عناصر نیز بسیار پایین تر از حد سمی بود.