تعیین و مقایسه اثر دورکنندگی لوسیون دافع حشرات دی متیل فتالات (DMP) ایرانی و خارجی و پماد سنگر در مقابلCulex pipiens در شرایط آزمایشگاهی

سابقه و هدف : کنترل پشه ها و حفاظت افراد از گزش آنها یکی از مهم ترین راه های پیشگیری از بیماری های منتقله بوسیله پشه ها می باشد. دی متیل فتالات (DMP) یکی از کم خطرترین مواد دافع حشرات می باشد که به تنهایی و یا در ترکیب با سایر مواد دافع مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه لوسیون دی متیل فتالات که به تازگی در کشور ساخت و فرموله شده است بامشابه خارجی و پماد سنگر، از لحاظ مدت زمان حفاظت دهی و اثربخشی در مقابل Culex pipiens و در شرایط آزمایشگاهی مورد ارزشیابی قرار می گیرد.مواد و روش ها : در این مطالعه مداخله ای که از نوع کارآزمایی بالینی می باشد، از روش آزمایشگاهی Screen cage که برای برآورد مدت زمان حفاظت دهی مواد دافع در مقابل پشه ها طرح ریزی شده است، استفاده شد. برای این منظور سه نوع ماده دافع حشرات شامل لوسیون DMP ایرانی، خارجی و پماد سنگر در مقابل Cx.pipiens و با استفاده از داوطلب انسانی مورد آزمایش قرار گرفت. ساعد داوطلبین به مقدار مشخصی از مواد دافع، آغشته شده و سپس برای تعیین مدت زمان حفاظت دهی و اثربخشی در داخل قفس در معرض گزش پشه ها قرار گرفت.یافته ها : مدت زمان حفاظت دهی لوسیون دافع حشرات ۶۰ DMP درصد ایرانی در مقابل Cx. pipiens ، ۲۹۹ ± ۷.۰۳ دقیقه تعیین شد که اختلاف معنی داری با مشابه خارجی و پماد سنگر نداشت. هم چنین مدت زمان اثربخشی لوسیون دافع حشرات DMP ایرانی در مقابل Cx. pipiens ترکیبی، ۳۳۳ ± ۱۰.۱۶ دقیقه برآورد شد که با لوسیون DMP خارجی و پماد سنگر اختلاف معنی دار داشت. مدت زمان اثربخشی لوسیون DMP ایرانی در مقابل Cx.pipiens ترکیبی، از لوسیون DMP خارجی و پماد سنگر کمتر بود. مدت زمان حفاظت دهی و اثربخشی پماد سنگر نیز در مقابل Cx.pipiens به ترتیب در حدود ۵.۵ و ۸ ساعت تعیین شد.استنتاج : در این بررسی لوسیون DMP (۶۰ درصد) ایرانی حفاظت دهی قابل توجهی (در حدود ۵ ساعت) را در مقابل Cx.pipiens در شرایط آزمایشگاهی ایجاد نمود، بنابراین برای حفاظت دهی در مقابل این گونه مناسب می باشد و از این نظر دارای پتانسیل لازم برای رقابت با مشابه خارجی می باشد. ولی لازم است در فرمولاسیون آن تغییراتی صورت بگیرد تا شاخص مدت زمان اثربخشی آن نیز افزایش یابد.