مطالعه ای تطبیقی بر شکل گیری، تطور و گستره استعمال اصل استصحاب در علم اصول فقه در بین مذاهب اسلامی

استصحاب یکی از مسائل پرکاربرد اصول فقه است و فقیه، پس از یاس از یافتن حکم شرعی در ادله ی اربعه، آن را مستند حکم شرعی خود قرار می دهد. بررسی تاریخی نحوه ی شکل گیری «استصحاب» بین مذاهب اسلامی براساس منابع دست اول اصولیان شیعه و سنی، نشانگر میزان مشارکت و اثرگذاری ایشان در شکل گیری و تطور این اصل، به عنوان بخش مهمی از علم اصول فقه است. رهاورد این پژوهش که با روش گردآوری داده های کتابخانه ای ساماندهی شده است، این است که اولین کاربست اصل استصحاب در جوامع علمی اهل سنت شکل گرفته است؛ اما علی رغم ورود زود هنگام، در ادامه مسیر علمی خود، دچار رکود شدند. درمقابل، نمودار مواجهه اصولیان شیعی با کاربست استصحاب، یک نمودار صعودی است که در آغاز به اتخاذ اصل استصحاب از اهل سنت می پردازد، در میانه راه آن را بر اساس اصول مذهب خود اصلاح نموده و در ادامه، تعاریف و عملکردهای فقهی پرکاربردی برای آن وضع می کند و این حرکت تاکنون استمرار دارد.