تبیین رابطه فضاهای بینابین با احساس امنیت در مساجد جامع دوران سلجوقی به روش نحو فضا

بیان مساله: یکی از دوره های مهم و درخشان در تاریخ معماری مساجد دوران سلجوقی است. ابداعات این دوره در استخوان بندی مساجد به یکی از استوارترین و رایج ترین طرحهای معماری بناهای مذهبی و عمومی تبدیل شدهاست و فضاهای بینابین مهم ترین شاخصه این استخوان بندی محسوب می گردند. این فضاها نقش مهمی در سازماندهی فضایی مساجد و کیفیات فضایی آن دارند. یکی از این کیفیات فضایی مهم و تاثیرگذار بر حضور و فعالبت افراد در محیط، احساس امنیت است و چنانچه فضایی فاقد این کیفیت باشد، از سوی کاربران مورد استقبال قرار نخواهد گرفت. سوال تحقیق: چگونه مفهوم بینابینیت در فضاهای مساجد جامع دوران سلجوقی بر احساس امنیت تاثیر می گذارد؟ کیفیت فضایی و مولفه های پیکره بندی فضاهای بینابین چگونه بر احساس امنیت در مساجد جامع سلجوقی تاثیر می گذارد؟اهداف تحقیق: این پژوهش با هدف شناخت مفهوم بینابینیت در فضاهای معماری، نحوه تعریف فضاهای بینابین در مساجد، بررسی ویژگی ها و تبیین جایگاه آن ها در تامین احساس امنیت در مساجد جامع دوران سلجوقی صورت گرفته است.روش تحقیق: پژوهش حاضر جزو مطالعات توصیفی-تفسیری و از نوع ترکیبی (کمی و کیفی) و به روش استدلال استنتاجی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام مساجد جامعی می شود که بر اساس نظریات متخصصین و پژوهشگران این حوزه منتسب به دوران سلجوقی هستند که مجموعا چهارده مسجد را شامل می گردد و تمام آن ها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته اند.مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: نتایج تحقیق نشان داد که علاوه بر عامل مساحت، عوامل کالبدی نیز در میانگین عمق مساجد سلجوقی موثر است. مساجد جامع حیاط دار سلجوقی دارای الگوی یکسانی در میزان عمق میانگین هستند. الگوی مساجد حیاط مرکزی چهارایوانی دارای گنبدخانه که الگوی ابداعی این دوران است، کمترین عمق میانگین را ایجاد می کند که فضاهای بینابین شاخصه های اصلی این الگو هستند. هم چنین نتایج این پژوهش حاکی از اینست که عوامل موثر بر میزان عمق نفود بصری از حیاط مرکزی در مساجد جامع دوران سلجوقی، نسبت مساحت حیاط به مساحت کل مسجد، الگوی چیدمان فضاها حول حیاط و موقعیت، جایگاه و تناسبات ایوان هاست. مهم ترین عامل موثر بر عمق نفوذ بصری ورودی ها، نحوه چیدمان فضاهای مساجد جامع، موقعیت ورودی ها و نوع و میزان سلسله مراتب فضایی آن هاست.