ارزیابی رسوب دهی آبخیزهای کوچک در مراتع خشک شمال شرق کشور (مطالعه موردی: پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه)

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی فرسایش و تولید رسوب در پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه واقع در شمال شرق استان خراسان رضوی طرح ریزی شد. برای این منظور، رواناب و رسوب ۶۹ واقعه در خروجی شش زیرآبخیز کوچک مرتعی (با مساحت حدود ۱۲۰۰ الی ۱۷۰۰۰ مترمربع) جمع آوری شد. هم چنین شاخص NDVI برای پایگاه مذکور و مراتع روستایی و عشایری مجاور آن محاسبه شد. نتایج نشان داد که مقدار NDVI تحت تاثیر شدت چرای دام قرار دارد. به گونه ای که حداکثر مقدار این شاخص در منطقه قرق (زیرحوضه های E۱ تا E۵)، سپس در مرتع متعلق به روستائیان سنگانه (زیرحوضه E۶) و حداقل آن نیز در مراتع مورد چرای دام عشایر (خارج از محدوده روستا) مشاهده شد. از نظر زمانی، بیش ترین اختلاف NDVI بین دو منطقه قرق و تحت چرای دام به فصل بهار مربوط بود. نتایج بررسی رسوب دهی زیرحوضه ها، دلالت بر رابطه معکوس و غیرخطی بین رسوب دهی ویژه و مساحت زیرحوضه ها داشت. در ادامه، مقدار فرسایش خاک در منطقه موردمطالعه با استفاده از نسبت تحویل رسوب و داده های رسوب اندازه گیری شده، محاسبه و با استاندارد نسبت تحویل رسوب بومی کشور، مقایسه شد. نتایج نشان داد که در زیرحوضه های E۲، E۳ و E۶ میزان فرسایش خاک بیش تر از فرسایش قابل تحمل است. در نهایت، نتایج مقایسه دو زیرحوضه قرق و تحت چرای دام (E۴ و E۶) دلالت بر کاهش معنی دار رسوب دهی سالانه در اثر قرق مرتع (۵۸۲ درصد) داشت. همچنین، نتایج نشان داد که تولید رسوب زیرحوضه تحت چرای E۶ در فصل های بهار و پاییز به ترتیب در سطوح ۱% و ۵% و در فصل زمستان به صورت غیر معنی دار از زیرحوضه قرق E۴ بیش تر است.