آگاهی کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از اصول ارگونومی کار با رایانه

مقدمه: ارگونومی علم اصلاح و بهسازی محیط کار، شغل و تجهیزات و تطابق آن با قابلیت ها و محدودیت های انسان در رابطه با شیوه‎ی کار با رایانه است. همچنین اصول ارگونومی ویژه ای وجود دارد که دانستن و عمل به آن ها برای کاربران رایانه ضروری است. با توجه به این که کتابداران به دلیل استفاده از رایانه در فرآیندهای کاری کتابخانه از جمله افرادی هستند که در معرض عوارض کار با رایانه قرار دارند، پژوهش حاضر در صدد بود تا آگاهی کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در رابطه با اصول ارگونومی کار با رایانه را مورد سنجش قرار دهد.روش بررسی: مطالعه‎ی حاضر یک پیمایش توصیفی- تحلیلی بود که به صورت مقطعی انجام شد. جامعه‎ی این پژوهش شامل تمامی کتابدارانی بود که در زمان انجام مطالعه (آبان ۱۳۷۸) در یکی از کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مشغول به فعالیت بودند (۷۷ نفر). داده های پژوهش از طریق پرسشنامه‎ی آگاهی سنج محقق ساخته‎ی ۲۸ سوالی جمع آوری گردید که روایی محتوایی آن بررسی و تایید شد. داده ها به وسیله‎ی آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی با کمک آزمون های آماری t و ANOVA و با سطح معنی داری ۰۵/۰ با کمک نرم افزار آماری ۱۵SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در مجموع ۵۷ نفر وارد مطالعه شدند که از این تعداد، ۶/۳۱ درصد (۱۸ نفر) مرد و ۴/۶۸ درصد (۳۹ نفر) زن بودند. حداقل نمره از ۱۸ برابر صفر و حداکثر ۱۷ بود. میانگین نمره‎ی پاسخ صحیح به سوالات پرسش‎نامه ۴۵/۴ ± ۶۵/۵ از حداکثر ۱۸ گزارش شد. بین نمره‎ی کل پرسش نامه و متغیرهای جنس، سطح تحصیلات، نوع تحصیلات، وضعیت استخدام، گذراندن دوره‎ی آموزشی برای استفاده‎ی صحیح از رایانه، تعداد ساعات کار استفاده از رایانه در روز ارتباط معنی دار آماری وجود نداشت ولی بین نمره‎ی کل پرسش نامه و سابقه‎ی مطالعه در مورد استفاده‎ی صحیح از رایانه، ارتباط معنی داری گزارش شد. میانگین نمره‎ی افراد دارای سابقه‎ی مطالعه در این زمینه ۱/۱ ± ۵۴/۷ و میانگین گروه فاقد مطالعه‎ی قبلی در این مورد ۵۲/۰ ± ۲۷/۴ به دست آمد (۰۱/۰ < P).نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش، آگاهی کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از اصول ارگونومی کار با رایانه اندک بود. این بی توجهی به شیوه‎ی استفاده از رایانه برای کتابداران که در طول روز مدت زیادی از رایانه استفاده می کنند خطرات جدی و غیر قابل برگشت برای سلامتی آنان را رقم خواهد زد. به تبع آن سازمان مربوطه نیز هزینه های سنگینی مربوط به کاهش بهره وری کارکنان آسیب دیده و جبران خسارت آنان را متحمل خواهد شد. از این رو توصیه می شود نهادهایی چون آموزش کارکنان دانشگاه، انجمن کتابداری و دیگر نهادهایی که وظیفه‎ی آموزش کتابداران را بر عهده دارند، هر چه سریع‎تر از طریق برگزاری دوره های آموزشی، تهیه بروشورها، برگزاری همایش ها و سایر اقدام هایی از این دست، جهت ارتقای سطح آگاهی کتابداران از مسایل ارگونومی کار با رایانه اقدام کنند و کتابداران نیز در این زمینه حساسیت و مطالعات خود را گسترش دهند.واژه های کلیدی: مهندسی محیط کار انسان؛ بهداشت شغلی؛ آگاهی؛ کتابداران؛ دانشگاه ها.