ارزیابی بهره وری آب در تولید چای در مناطق چای کاری استان گیلان

یکی از عوامل اصلی در استفاده بهینه از آب برای تولید محصولات کشاورزی، بهره وری آب است. در این پژوهش میزان بهره وری آب در شش باغ چای فاریاب و سه باغ دیم (بدون آبیاری) در شرایط مدیریت کشاورز طی دوره رشد سال های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ ارزیابی شد. میزان عملکرد هر باغ در برداشت های متوالی، اندازه گیری و پایش رطوبت خاک به روش وزنی و با استفاده از معادله بیلان آب در دوره رشد انجام گرفت. حجم آب ورودی به سیستم آبیاری و حجم آب رسیده به سطح زمین نیز اندازه گیری شد. میانگین عملکرد چای ساخته شده در باغ های تحت آبیاری و دیم به ترتیب برابر ۲۸۴۳ و ۱۰۹۵ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. میانگین بهره وری آب ناخالص (آبیاری ناخالص و بارندگی موثر) و بهره وری آب آبیاری ناخالص در باغ های آبیاری شده به ترتیب برابر ۳۹/۴ و ۵۵/۴ کیلوگرم چای ساخته شده در هکتار به ازای هر میلی متر آب مصرفی و میانگین بهره وری آب (تبخیر تعرق واقعی) و بهره وری آب آبیاری واقعی به ترتیب برابر ۱۸/۵ و ۶۱/۶ کیلوگرم چای در هکتار به ازای هر میلی متر آب مصرفی به دست آمد. میانگین بهره وری آب در باغ های دیم برابر ۴/۳ کیلوگرم چای ساخته شده در هکتار به ازای هر میلی متر بارندگی موثر بود. از مهم ترین عوامل موثر بر کاهش بهره وری آب در وضعیت فعلی باغ های چای می توان به مدیریت داشت و برداشت (برگ چینی غیر استاندارد و با فواصل طولانی) نامناسب و مسائل اقتصادی اشاره نمود. علاوه براین، بهره برداری و نگهداری نامناسب و قدیمی بودن سیستم های آبیاری و برنامه ریزی آبیاری غیر اصولی در باغ های چای تحت آبیاری نیز بر کاهش مقادیر این شاخص بسیار موثر بوده است. مقایسه نتایج این پژوهش با مقادیر عملکرد و بهره وری آب در شرایط مصرف بهینه آب و کود در تحقیقات گذشته نشان می دهد که با اجرای روش ها و مدیریت آبیاری مناسب و اعمال تدابیر داشت و برداشت اصولی می توان بهره وری آب را در باغ های چای ارتقاء داد.