اثر مصرف تلفیقی کود نیتروژنه با کمپوست بقایای نیشکر و باکتری های محرک رشد بر عملکرد دانه گندم چمران۲ در شرایط تنش گرمای آخر فصل اهواز

سابقه و هدف: به منظور بهبود حاصلخیزی خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی در خاک و همچنین بهبود رشد و عملکرد گیاهان، مصرف کودهای آلی مختلف در خاک با توجه به مشکل کمبود مواد آلی در بیش تر خاک های ایران، اهمیت زیادی دارد. با این حال، کودهای آلی به تنهایی قادر به تامین نیاز گیاهان نبوده و به اندازه کافی در دسترس کشاورزان نیستند. از طرف دیگر مصرف زیاد کودهای شیمیایی باعث آلودگی محیط زیست و افزایش هزینه تولید می شود. بنابراین، جهت استفاده کارآمد و موثر از کودهای آلی و شیمیایی و دستیابی به کشاورزی پایدار، مصرف تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی توصیه شده است. با توجه به اثر تنش گرمای آخر فصل بر کاهش تولید گندم در خوزستان و همچنین اثر کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش مصرف کودهای آلی و بیولوژیک بر سلامت بوم نظام های زراعی، این آزمایش با هدف بررسی اثر مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژن با کود آلی کمپوست بقایای نیشکر و کاربرد باکتری محرک رشد (PGPR) در شرایط گرمایی آخر فصل بر رشد و عملکرد گندم طراحی و اجرا شد.مواد و روش ها: این پژوهش به منظور بررسی واکنش عملکرد و اجزای عملکرد گندم چمران ۲ به مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژنه با کمپوست بقایای نیشکر و باکتری های محرک رشد تحت اثر تنش گرمای آخر فصل اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت یک آذر، ۲۰ آذر و ۱۰ دی در کرت های اصلی؛ شش سطح مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژنه (اوره) با کود آلی کمپوست بقایای نیشکر شامل شاهد (بدون کود شیمیایی و آلی)، ۱۰۰ درصد کود شیمیایی، ۷۵ درصد کود شیمیایی+ ۲۵ درصد کود آلی، ۵۰ درصد کود شیمیایی+ ۵۰ درصد کود آلی، ۲۵ درصد کود شیمیایی+ ۷۵ درصد کود آلی و ۱۰۰ درصد کود آلی در کرت های فرعی و دو سطح کاربرد و عدم کاربرد باکتری های محرک رشد (PGPR) در کرت های فرعی فرعی بود. هر کرت فرعی به طول ۳ متر و عرض ۲ متر (با مساحت ۶ متر مربع) و شامل ۱۰ خط کشت به فاصله ۲۰ سانتی متر از هم بود. فاصله بین کرت های اصلی و فرعی نیم متر و فاصله بین بلوک ها دو متر در نظر گرفته شد. پس از رسیدگی فیزیولوژیک، گیاهان برداشت شد و صفات مورد نظر اندازه گیری شدند.یافته ها: تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت و اثر مصرف تلفیقی کود شیمیایی با کود آلی کمپوست نیشکر بر تمام صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد، همچنین اثر باکتری محرک رشد بر تمامی صفات مورد بررسی به جز شاخص برداشت معنی دار گردید. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (۵۶۶۳ کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کشت یک آذر و مصرف تلفیقی ۵۰ درصد کود شیمیایی+ ۵۰ درصد کود آلی و کمترین مقدار آن (۱۱۵۵ کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت ۱۰ دی و عدم مصرف کود شیمیایی بود. به طور کلی تاخیر در کاشت و وقوع تنش گرمایی آخر فصل، باعث کاهش عملکرد دانه شد ولی در تاریخ های کاشت مختلف، مصرف تلفیقی ۵۰ درصد کود شیمیایی+ ۵۰ کود آلی، موجب افزایش عملکرد دانه گندم گردید.نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده برای تعدیل اثر تنش گرمای آخر فصل و همچنین کاهش مصرف کودهای شیمیایی و دستیابی به کشاورزی پایدار و بهبود رشد و عملکرد گندم، مصرف تلفیقی کود شیمیایی نیتروژنه با کود آلی کمپوست بقایای نیشکر و کاربرد باکتری محرک رشد می تواند توصیه شود.