بررسی الگوی های توزیع فضایی دما، بارش و رطوبت با استفاده از تحلیل اکتشافی زمین آمار (بررسی موردی: نواحی مرکزی ایران)

تحلیل اکتشافی داده های فضایی روشی برای بررسی الگوهای فضایی تصادفی و غیرتصادفی توزیع متغیرهای فضایی است و خودهمبستگی فضایی از کاربردی ترین و مهم ترین ابزارهای تحلیلی برای پژوهش در مورد داده های فضایی است. هدف از این پژوهش، تبیین فضایی الگوی های دما، بارش و رطوبت نواحی مرکزی ایران با استفاده از خودهمبستگی فضایی مدل­های موران سراسری و موضعی است. برای این منظور از داده­ های ۷۲ ایستگاه هواشناسی(همدیدی و اقلیم شناسی) در دوره آماری۱۳۵۰-۱۳۹۰ استفاده شده است. از روش های درون یابی کریجینگ معمولی، ساده و عام با مدل های دایره ای،گاوسی، کروی و نمایی برای درون یابی داده ها استفاده شده و با معیارهای خطا شامل ریشه دوم مربعات خطاو مقدار استاندار شده آن، میانگین قدرمطلق خطا، میانگین انحرافات خطا و میانگین توان دوم خطا، به ارزیابی صحت و دقت آنها پرداخته شده است. نتایج صحت سنجی اشکار ساخت که روش درون یابی کریجینگ معمولی بامدل نیم پراش نگارگاوسی(دارای آستانه) به بهترین شکل الگوی توزیع فضایی بارش و روش کریجینگ عام بانیم پراش نگارنمایی(فاقد آستانه) الگوی توزیع فضایی دما و رطوبت را در نواحی مرکزی ایران تبیین می کنند. به منظورتبیین الگو های فضایی حاکم بر دما، بارش و رطوبت از آماره های سراسری و موضعی موران درحکم رویکردهای تحلیل اکتشافی داده های فضایی استفاده شده است. نتایج حاصل ازتحلیل اکتشافی داده های فضایی دما، بارش و رطوبت در ایران مرکزی نشان داد که الگوی دما، بارش و رطوبت براساس موران سراسری الگوی خوشه بالا است. در این میان، رطوبت نسبت به سایر متغیرها خوشه ­بالاتری دارد. نتایج حاصل از موران موضعی نیز نشان داد که الگوهای دما، بارش و رطوبت در گستره بزرگی از نواحی مرکزی ایران از الگوی تصادفی تبعیت می­کنند؛ با وجود این، الگوی دما توزیع پراکندگی بیشتری داشته است.