تعیین سرعت امواج لرزه ای و مدل سرعتی پوسته فوقانی در ناحیه شبکه لرزه نگاری شیراز

کشور ایران در میان دو صفحه سنگ سپهری (لیتوسفری) اوراسیا و عربستان قرار دارد که با آهنگی حدود mm/yr ۲۵ هم گرا می شوند. کوتاهشدگی ناشی از این هم گرایی با فرورانش در مکران، چین خوردگی و گسلش تراستی در کمربند کوهستانی زاگرس در جنوب، البرز و کپه داغ در شمال و نیز با لغزش در تعدادی گسل های امتدادلغز مهم (اغلب با روند شمال-جنوب) در ایران مرکزی، آشکار می شود. همین طور صفحه ایران یک ناحیه پهناور فشارشی در طول کمربند فعال کوه زایی آلپ-هیمالیا است که در بین صفحه عربی در جنوب غرب و سپر پایدار اوراسیا در شمال شرق قرار گرفته است. از این رو ایران یکی از نواحی فعال لرزهخیز جهان محسوب می شود. در این میان، ناحیه شیراز به سبب قرارگیری در نوار لرزهخیز جنوب ایران (ایالت لرزهزمین ساختی زاگرس) درخور توجه است. به منظور بررسی و تعیین نسبت سرعت امواج لرزهای Vp/Vs و سرعت انتشار فازهای متفاوت، دادههای زمین لرزه هایی که از ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۹ در ایستگاههای شبکه لرزهنگاری شیراز ثبت شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق با رسم منحنی زمان-سیر فازهای ثبت شده برای یک منطقه به مرکزیت شیراز و شعاع تقریبا ۱۵۰ کیلومتر سرعت فازهای متفاوت Pg، Pn، Sg و Sn به ترتیب برابر با ۰۲/۰ ± ۱۶/۶Vpg = ، ۰۲/۰ ± ۷۱/۳Vsg = ، ۱/۰±۸/۷Vpn = و۰۴/۰ ± ۷۷/۴Vsn = تعیین شد. همچنین با استفاده از زمان سیر و زمان رسید امواج لرزهای ثبت شده در شبکه لرزه نگاری شیراز، متوسط نسبت سرعتی VP/VS برابر با ۷۷/۱ به دست آمد. درضمن در این تحقیق ۷۸ زمین لرزه از مجموع زمین لرزه های ثبت شده در این منطقه که دقت مناسبی داشتند، انتخاب شد و با استفاده از دادههای ۷۸ زمین لرزه موردنظر، با به کارگیری نرم افزار ولست، ساختار سرعتی در ناحیه مورد بررسی تعیین شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود سه ناپیوستگی در عمق های ۶، ۱۰ و۱۴ کیلومتر است، همچنین سرعت امواج تراکمی در لایه اول ۶۸/۵ کیلومتر بر ثانیه، لایه دوم ۸۸/۵ کیلومتر بر ثانیه لایه سوم ۵۴/۶ کیلومتر برثانیه و نیم فضا ۶۶/۶ کیلومتر بر ثانیه به دست آمد.