مدل سازی جوانه زنی سویا (Glycine max L.) و گاوپنبه (Abutilion thephrasti med.) در واکنش به اثرات متقابل دما و پتانسیل آب

دما و رطوبت از عوامل ضروری جوانه زنی بذر هستند. هر دو عامل به طور جداگانه و یا با هم می توانند بر درصد و سرعت جوانه زنی بذر تاثیرگذار باشند. مدل های ترمال تایم و هیدروتایم به طور گسترده و موفقیت آمیز به ترتیب برای توصیف رابطه بین دما و جوانه زنی و رابطه بین پتانسیل آب و جوانه زنی استفاده شده اند. همچنین، به منظور توصیف ترکیب اثر دما و پتانسیل آب بر جوانه زنی از مدل هیدروترمال تایم استفاده می شود. در این مطالعه اثر متقابل پنج سطح دما (۷، ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ درجه سانتی گراد) و پنج سطح خشکی (۰، ۲/۰-، ۴/۰-، ۶/۰- و ۸/۰- مگاپاسکال) بر جوانه زنی دو رقم سویا به اسامی دی پی ایکس و ویلیامز و گیاه گاوپنبه، در سال ۱۳۸۹ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هر سه گیاه با کاهش پتانسیل آب، دمای پایه و مقدار ترمال تایم (درجه سانتی گراد در روز) تا ۵۰ درصد جوانه زنی افزایش یافت، و در پتانسیل های پایین مقدار ترمال تایم در گاوپنبه از دو رقم سویا کم تر بود. همچنین، با کاهش دما از ۲۵ به ۷ درجه سانتی گراد پتانسیل پایه در هر سه گیاه به طور میانگین از ۹/۰- به ۶/۰- مگاپاسکال و هیدروتایم برای ۵۰ درصد جوانه زنی از ۴/۱ به ۱۰ مگاپاسکال در روز افزایش پیدا کرد، به طوری که در دماهای پایین مقدار هیدروتایم در گاوپنبه از دو رقم سویا کم تر بود. پس از کمی سازی ترکیب اثر دما و رطوبت در این سه گیاه با استفاده از مدل هیدروترمال تایم، مقدار دمای پایه برای جوانه زنی گیاه گاوپنبه، ارقام ویلیامز و دی پی ایکس به ترتیب ۹/۳، ۳/۴ و ۲/۵ درجه سانتی گراد، پتانسیل پایه برای هر سه گیاه ۹/۰- مگاپاسکال و مقدار هیدروترمال تایم به ترتیب ۷/۲۶، ۵/۲۶ و ۳/۲۷ مگاپاسکال در درجه سانتی گراد در روز محاسبه شد. با توجه به نتایج این مطالعه می توان چنین استنباط کرد که از نظر جوانه زنی، گیاه گاوپنبه در شرایط تنش رطوبتی و دمایی مشابه، قدرت رقابتی بالاتری نسبت به ارقام سویا مورد مطالعه داشت.