تحلیل ژنتیکی عملکرد و برخی از صفات هم بسته در ژنوتیپ های پنبه آپلند (Gossypium hirsutum L.)

در این تحقیق، ۶ ژنوتیپ از پنبه آپلند (Gossypium hirsutum L.) به صورت طرح تلاقی دی آلل یک طرفه (۶×۶) تلاقی داده شدند. در سال ۱۳۸۴، والدین و نتاج F۱ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان از نظر صفات زراعی و عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس بیانگر وجود تفاوت های ژنتیکی معنی دار بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر عملکرد، ارتفاع بوته، وزن قوزه، تعداد شاخه رویا و زودرسی بود. هم چنین، همبستگی بین عملکرد پنبه با صفاتی چون ارتفاع بوته، تعداد شاخه رویا، زودرسی و وزن قوزه معنی دار بود. براساس نتایج تجزیه دی آلل، صفاتی چون ارتفاع بوته، تعداد شاخه رویا و ضریب رسیدگی (زودرسی) تحت کنترل واریانس افزایشی ژن، و صفات عملکرد و وزن قوزه تحت تاثیر اجزای افزایشی و غالبیت ژن بودند. والدهای V.S.O، Coker.۳۴۹ و No:۲۰۰ بهترین ترکیب شونده عمومی برای افزایش عملکرد و وزن قوزه، و والد Bulgar۵۳۹ بهترین ترکیب شونده عمومی برای بهبود زودرسی شناسایی شدند. هیبریدهای Coker.۳۴۹×No:۲۰۰ و Asland×No:۲۰۰ بیشترین ترکیب پذیری خصوصی را برای عملکرد نشان دادند. فراوانی آلل های غالب و مغلوب برای صفات مورد مطالعه در تعادل نبود. مقدار درجه غالبیت برای تمام صفات بزرگ تر از یک (۱d>) بود. فراوانی ژن های غالب در ژنوتیپ های والدینی از ژن های مغلوب بیشتر بود. براساس نتایج این تحقیق، افزایش عملکرد پنبه با بهره گیری از هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژن ها حاصل می شود. برای این منظور، در برنامه های آتی استفاده از انتخاب دوره ای به منظور افزایش پتانسیل مواد ژنتیکی و تجمع ژن های مطلوب افزایشی، و نیز بهره برداری از واریانس غالبیت از طریق تولید ارقام هیبرید توصیه می شود.