تغییرات کارکردی موثر بر جمعیت پذیری، بخش شاندیز مشهد

در زمینه‎ی تغییر در مناسبات شهری و روستایی، به استفاده از تفاوت‎های شهری روستایی، به‎عنوان راهبردی برای تقویت پایه‎های معیشت، گسترش فعالیت‎ها و نفوذ شهر در نواحی روستایی و ارتباط بین پایداری نواحی روستایی و شهری تاکید شده است. نواحی پیرامون کلان‎شهرهای ایران، کم‎وبیش به فرایندهای عمومی و غیرکشاورزی در راستای تحول اقتصادی مرتبط شده‎اند. بخش شاندیز به‎عنوان سرمایه‎ی پیرامونی کلان‎شهر مشهد، از سال ۱۳۷۵ بستر تغییرات کارکردی چشمگیری شده است که برآیند آن تحقق ثبات جمعیتی پس از چند دهه در آن بوده است. در این مقاله بر اساس طیف وسیعی از شاخص‎های معرف شرایط اقتصادی، انسانی، اجتماعی فرهنگی و محیطی بر تغییرات کارکردی موثر بر جمعیتی‎یابی تاکید شده است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و مقایسه‎ای بوده و در آن از آزمون‎های آماری همبستگی، کای اسکوئر و یومن ویتنی استفاده شده است. داده‎های لازم براساس نمونه‎گیری تصادفی از سطح ۱۴ سکونتگاه روستایی بخش با حجم ۲۴۴ سرپرست خانوار جمع‎آوری شده است. نتایج پژوهش در منطقه‎ی مورد مطالعه، تحول بارزی در ساختار اقتصاد از کشاورزی به سوی خدمات را نشان می‎دهد. روستاهای جاذب جمعیت از نظر رشد کلی اشتغال، اشتغال گردشگری، کارکردهای خرده‎فروشی، صنایع چوب و مبلمان و نیز از نظر میزان سواد، مهارت و ساختار سنی، برتری معناداری نسبت به روستاهای مهاجرفرست دارند. به بیان دیگر، شاخص‎های اقتصادی و انسانی در فرایند جذب جمعیت موثر بوده‎اند. اگرچه در طرح‎های آینده، علاوه‎بر این دو، ارتقای شاخص‎های ارزشمند محیطی و اجتماعی ضرورتی حیاتی دارد.