توامانی موسیقی نظری و عملی در دو اسلوب نازک خیالی و دورخیالی سبک هندی

فن موسیقی از فنون پرکاربرد شعر بوده که شاعران از آن برای انتقال اندیشه های خویش بهره می­جستند. برخی شاعران به دلیل داشتن تبحر در فن موسیقی بیش از دیگران این گفتمان را برای بیان اندیشه­ها و ساختن تصاویر شاعرانه به کار بسته اند. بسامد بالای گفتمان موسیقی در شعر این دسته از شاعران و تصویر­آفرینی ­از رهگذر آن نشان از تسلط­شان بر فن موسیقی، هم از لحاظ نظری (مانند مباحثی چون سازشناسی و الحان) و هم از نظر عملی (که همانا نوازندگی و آهنگسازی ست) دارد. پژوهش پیش رو، که بر پایه روش تحلیلی-توصیفی است، به واکاوی این مهم در دیوان دو شاعر برجسته سبک هندی پرداخته است: صائب تبریزی پیشوای جریان نازک­خیالی و بیدل دهلوی پیش­آهنگ جریان دور­خیالی. ازینرو، ابتدا، با آوردن مثال هایی از ابیات، مفاهیم موسیقی در شعر این شاعران را بررسی و سپس دیدگاه هر دو را در حوزه موسیقی مقایسه کرده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که دانش موسیقی در بازگشایی رموز شعر این شاعران بسیار موثر است، چنان که بدون ریشه ­یابی موسیقی، به مثابه ی یک تخصص و حرفه، امکان دستیابی به فهم درست و دقیق برخی ابیات امکان پذیر نخواهد بود. درواقع، این شکل و روش از کاربرد مفاهیم موسیقی، نشانه آگاهی از دور به این حوزه نیست، بلکه دلالت بر نوعی معرفت علمی و شناخت از نزدیک دارد. حاصل این جستار که تبیین توامانی موسیقی نظری و عملی در دو اسلوب نازک خیالی و دورخیالی سبک هندی است به سه شاخه اصلی شبکه­ی تداعی، معرفت نظری_عملی و پیوند شعر و موسیقی دلالت دارد.