برآورد اثر عوامل محیطی در دوره پر شدن دانه بر وزن دانه در گونه های مختلف براسیکا(Brassica napus L., B. rapa L., B. junceae L.)

در این تحقیق اثر عوامل محیطی مانند دما، کسر فتوترمال و بارندگی در دوره پر شدن دانه بر وزن دانه گونه های مختلف براسیکا به مدت سه سال زراعی (۸۵-۱۳۸۲) با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گنبد بررسی شد. بیست ژنوتیپ از گونه های مختلف براسیکا پنج ژنوتیپ کلزای زمستانه ( B. napus L. )، پنج ژنوتیپ کلزای بهاره ( B. napus L. )، پنج ژنوتیپ شلغم روغنی ( B. rapa L. ) و پنج ژنوتیپ خردل زراعی ( B. junceae L. ) در تاریخ کاشت مناسب منطقه کشت شدند. در تمام گونه های مورد مطالعه، بین وزن هزار دانه با میانگین دمای هوا، کسر فتوترمال و بارندگی در دوره پر شدن دانه رابطه خطی وجود داشت. افزایش تشعشع همراه با دماهای نسبتا ملایم طی دوره یاد شده سبب افزایش وزن دانه شد. نرخ افزایش وزن هزار دانه به ازای هر میلی متر افزایش بارندگی در دوره پر شدن دانه در ژنوتیپ های کلزای تیپ بهاره، کلزای تیپ زمستانه، خردل زراعی و شلغم روغنی به ترتیب ۰۰۹۴/۰، ۰۲۴۷/۰، ۰۱۰۵/۰ و ۰۱۳۲/۰ گرم بود. به ازای افزایش هر روز طول دوره پر شدن دانه نیز وزن هزار دانه ژنوتیپ های کلزای تیپ بهاره، کلزای تیپ زمستانه، خردل زراعی و شلغم روغنی به ترتیب ۰۵۳۳/۰، ۱۶۸۲/۰، ۰۴۵۶/۰ و ۰۵۲۹/۰ گرم افزایش یافت. این روابط بیانگر واکنش بیشتر وزن دانه ژنوتیپ های کلزای تیپ زمستانه به مساعد بودن عوامل محیطی در دوره پر شدن دانه بود. عدم وجود رابطه معنی دار بین تعداد دانه در مترمربع و وزن دانه در گونه های مختلف براسیکا نشان داد که در این مطالعه اندازه مخزن برای مواد فتوسنتزی تاثیر معنی داری بر وزن دانه نداشت، بلکه وزن دانه عمدتا تحت تاثیر عوامل محیطی در دوره پر شدن دانه قرار گرفت.