اثرافزایش غلظت دی اکسیدکربن هوا بر برخی صفات سه رقم کلزا (Brassica napus L.) در شرایط شور

به منظور مطالعه اثر افزایش غلظت CO۲ هوا بر تحمل گیاه کلزا (Brassicc napus L.) به شوری آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۸۹انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه رقم کلزا (اکاپی،RGS۰۰۳ و زرفام)، چهار سطح غلظت شوری (آبیاری با آب های شور با هدایت الکتریکی معادل ۵ ، ۱۰ و ۱۵ دسی زیمنس بر متر همراه با شاهد بدون شوری)، و سه سطح غلظت CO۲ هوا ]شامل غلظت فعلی CO۲ (۳۵۰ میکرومول بر مول) غلظت های دو و سه برابر مقدار غلظت فعلی آتمسفر[ بود. هر سطح تیمار CO۲ به عنوان یک محیط در نظر گرفته و دو تیمار دیگر به صورت فاکتوریل در طرح پایه کاملا تصادفی و در سه تکرار، در هر محیط اعمال شد. نتایج نشان داد که غلظت گاز کربنیک اثر معنی داری بر وزن تر و وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک برگ، ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن مخصوص برگ، فلورسانس کلروفیل برگ، نشت یونی غشاء و عملکرد دانه داشت. شوری اثر معنی داری روی وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن مخصوص برگ، محتوای نسبی آب برگ، فلورسانس کلروفیل برگ، نشت یونی غشاء و غلظت کلروفیل داشت. عملکرد دانه به شدت تحت تاثیر شوری قرار گرفت. عملکرد دانه در تیمار شاهد ۲/۲۸۲ گرم در متر مربع بود که در تیمار ۱۵ دسی زیمنس به ۹/۱۱۲ گرم در متر مربع کاهش یافت. غلظت گاز کربنیک سه برابر میزان فعلی (۱۰۵۰ میکرومول بر مول)، بیشترین وزن خشک ساقه(۹۱/۱۰گرم در بوته)، ارتفاع بوته (۱۷/۱۱۴ سانتی متر)، وزن تر برگ (۰۶/۱۶ گرم در بوته)، سطح برگ (۳۵/۳۴۰ سانتی متر مربع) و وزن خشک برگ (۰۹/۲گرم در بوته) را به همراه داشت، اما این افزایش در عملکرد مشاهده نشد. تاثیر شوری بر صفات و ویژگی های ارقام در سطوح مختلف گاز کربنیک متفاوت بود. این تفاوت معنی دار در مورد صفاتی مانند وزن تر برگ، وزن خشک برگ و ریشه و نشت یونی غشاء در اثر تنش شوری مشاهده شد. نشت یونی غشاء با افزایش میزان شوری ا فزایش یافت. اما این افزایش در سطوح غلظت سه برابر میزان فعلی ناچیز و در غلظت معمول حداکثر بود. نتایج این آزمایش نشان داد افزایش غلظت CO۲ هوا توانست تا حدی اثر منفی افزایش شوری بر رشد رویشی کلزا را خنثی کند، اما نتوانست کاهش عملکرد دانه را جبران کند.