اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا (Brassica napus L.) در منطقه گنبد

در کلزا، مانند بسیاری از گونه های گیاهی، تنش خشکی از طریق تاثیر بر روابط منبع و مخزن و تولید مواد فتوسنتزی سبب کاهش عملکرد می شود. به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام کلزا، آزمایشی در سه سال زراعی ۸۶-۱۳۸۳ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. آبیاری در چهار سطح (۱-بدون آبیاری، ۲-آبیاری در مرحله گلدهی، ۳-آبیاری در مرحله پرشدن دانه و ۴-آبیاری در مرحله گلدهی+پر شدن دانه) و رقم در سه سطح (۱-هایولا۴۰۱، ۲- آرجی اس۰۰۳ و ۳-آپشن۵۰۰) به صورت فاکتوریل با یکدیگر ترکیب شدند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که برای تمام صفات مورد مطالعه اثر سال معنی دار بود. میانگین تعداد غلاف در بوته در تیمار بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مرحله پر شدن دانه و آبیاری در مرحله گلدهی + مرحله پر شدن دانه در سال زراعی ۸۴-۱۳۸۳به ترتیب ۱۵۰، ۱۴۵، ۱۶۳ و ۱۴۳ غلاف، در سال زراعی ۸۵-۱۳۸۴ به ترتیب ۸۵، ۱۱۳، ۱۰۴ و ۱۰۸ غلاف و در سال زراعی ۸۶-۱۳۸۵ به ترتیب ۷۳، ۹۵، ۹۵ و ۱۰۶ غلاف بود. تعداد ساعات آفتابی طی دوره تشکیل دانه در سال های مختلف آزمایش یک عامل تعیین کننده در تولید دانه بود. میانگین تعداد دانه در غلاف در سال اول، دوم و سوم آزمایش به ترتیب ۱/۱۵، ۶/۲۱ و ۴/۱۳ دانه بود. تاثیر آبیاری بر عملکرد دانه در سال های مختلف آزمایش متفاوت بود و به میزان بارندگی طی زمان انجام آبیاری بستگی داشت. میانگین عملکرد دانه در تیمارهای بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مرحله پر شدن دانه و آبیاری در مرحله گلدهی + مرحله پر شدن دانه در سال زراعی ۸۴-۱۳۸۳ به ترتیب ۳۲۸۳، ۳۵۲۰، ۳۷۰۹ و ۳۸۹۰ کیلوگرم در هکتار، در سال زراعی ۸۵-۱۳۸۴ به ترتیب ۳۰۹۳، ۳۳۳۹، ۳۰۴۷ و ۳۹۲۲ کیلوگرم در هکتار و سال زراعی ۸۶-۱۳۸۵ به ترتیب ۲۸۰۲، ۲۴۹۴، ۲۶۸۷ و ۲۸۰۴ کیلوگرم در هکتار بود. در هر سه سال هیبرید هایولا۴۰۱ با داشتن تعداد دانه در غلاف بیشتر و وزن دانه بالاتر بیشترین عملکرد دانه را بین ارقام مورد مطالعه داشت. میانگین عملکرد دانه ارقام هایولا۴۰۱، آرجی اس۰۰۳ و آپشن۵۰۰ در سال زراعی ۸۴-۱۳۸۳ به ترتیب ۳۹۸۴، ۳۵۵۲ و ۳۲۶۶ کیلوگرم در هکتار، در سال زراعی ۸۵-۱۳۸۴ به ترتیب ۴۰۳۵، ۳۱۰۹ و ۲۹۰۸ کیلوگرم در هکتار و در سال زراعی ۸۶-۱۳۸۵ به ترتیب ۴۰۹۳، ۲۵۰۰ و ۱۴۹۷ کیلوگرم در هکتار بود. نتایج این مطالعه نشان داد که آرجی اس۰۰۳ می تواند به عنوان یک رقم مناسب در کنار هیبرید هایولا۴۰۱ در منطقه گنبدکشت شود.