مربیان باطنی و خارجی سعادت انسان در اندیشه امام خمینی(س)

انسان موجودی پیچیده است که به دلیل قوای متعددش توانایی سیر وجودی در کلیه عوالم خلقت را داراست. او می تواند سیری رو به تعالی داشته باشد به طوری که از فرشتگان الهی سبقت گیرد و از آنها در گذرد یا سیری قهقرایی داشته باشد و چنان پای در خاک گرفتار بماند که از هر حیوانی پست تر گردد. اینگونه است که انسان ها در روز رستاخیز به صورت شقی و سعید (هود: ۱۰۵) در پیشگاه الهی حاضر می شوند. در این مسیر پر خطر، غایت زندگی انسان «سعادت» قرار داده شده است که منظور از آن برای عموم مردم «قرب به خدا» و برای خواص «فنای فی الله» است. خداوند متعال برای کمک به بندگان در طی این طریق، مربیانی قرار داده است: مربی باطنی یا عقلی، و مربی خارجی یا پیامبران. هر یک از علمای اخلاق اسلامی به طریقی بحث سعادت را پی گرفته اند. امام خمینی به عنوان معلم اخلاق، بحثی فلسفی در مورد عقل، ماهیت آن، تقسیم آن به عقل نظری و عملی، و بحثی با صبغه نقلی در مورد نقش انبیا در هدایت انسان ها مطرح کرده اند. در این مقاله ضمن بررسی ماهیت و کارکرد عقل نظری و عملی، بر ملازمه و مکمل بودن عقل و شرع در هدایت انسان به سوی سعادت تاکید شده است.