قاعده فقهی «بطلان کل عقد بتعذر الوفاء بمضمونه» و کاربرد آن در مهر با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)

سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 103

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MATIN-16-64_004

تاریخ نمایه سازی: 26 آبان 1402

چکیده مقاله:

قواعد فقهی، احکام کلی و عامی هستند که در استنباط احکام جزئی منطبق با مکان­ها و زمان­های مختلف، نقش اساسی دارند. یکی از این قواعد که در ابواب مختلف فقه کاربرد دارد، قاعده «بطلان کل عقد بتعذرالوفا بمضمونه» است. این قاعده ثابت می کند هرگاه اجرای یک تعهد غیرممکن باشد، آن تعهد باطل است و مشمول حکم «اوفوا بالعقود» نمی گردد. برای اثبات این قاعده ادله مختلفی در کتب فقهی آورده شده است که از مهم­ترین آن ادله می­توان به دلیل «لزوم غرر در صورت عدم قدرت بر اجرای عقد» و «لزوم اجتماع نقیضین» اشاره نمود. اساتید حقوق تحت عنوان «شرط قدرت بر تسلیم» در قواعد عمومی قراردادها به این مضمون اشاره دارند. فقیه بزرگوار، امام خمینی، در بعضی از این ادله مناقشه دارند و دیدگاه فقها درباره مفاد قاعده نفی غرر را مورد انتقاد قرار داده اند. یکی از معضلات جامعه امروز ایران که فقها و حقوقدانان را به چاره­جویی واداشته است، مساله مهرهای گزاف و سنگین است که علی رغم عدم توانایی مرد در پرداخت، در عقد ازدواج گنجانده می­شود. این مقاله درصدد یافتن راه حلی برای این مساله بغرنج با استفاده از قاعده مذکور است. قاعده «بطلان کل عقد بتعذرالوفاء بمضمونه» می­تواند ثابت ­کند چنین مهرهایی باطل هستند؛ زیرا قدرت بر ادای آنها وجود ندارد.

نویسندگان

سیدحسین صفایی

استاد بازنشسته دانشگاه تهران

زهرا لامع

عضو هیات علمی دانشکده رفاه

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ادریس، محمدبن­منصور. (۱۴۱۰ق) السرائر، قم: دفتر انتشارات اسلامی.. ...
  • ابن­اثیر، مبارک­بن­محمد. (۱۴۲۲ق)النهایه فی غریب الحدیث، بیروت: داراحیاء التراث العربی.. ...
  • ابن­فارس، ­احمدبن­فارس­بن زکریا. (۱۴۰۴ق) معجم­­مقاییس­اللغه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.. ...
  • ابن­منظور، ابوالفضل­جمال­الدین. (۱۴۱۴ق) لسان­العرب، بیروت: دارالفکر.. ...
  • ابوجیب، سعدی. (۱۴۰۸ق) القاموس الفقهی، دمشق: دارالفکر.. ...
  • ابوداود، سلیمان بن اشعث سجستانی. (بی تا) السنن، بیروت: المکتبه ...
  • امام خمینی، سیدروح­الله. (۱۴۲۱ق) کتاب­البیع، تهران: موسسه تنظیم و نشر ...
  • (۱۴۱۵ق) انوارالهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، تهران: موسسه تنظیم و ...
  • امامی، سیدحسن. (۱۳۷۲) حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه.. ...
  • انصاری، مرتضی­بن­محمدامین­. (۱۴۱۵ق) کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ ...
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۰) ترمینولوژی حقوق، تهران: نشر گنج دانش.. ...
  • جوهری، اسماعیل­بن­حماد. (۱۴۱۰ق) الصحاح، بیروت: دارالعلم للملائین.. ...
  • حرعاملی، محمدبن­حسن. (۱۴۰۹ق) وسائل­الشیعه، قم: موسسه آل­البیت(ع).. ...
  • حسینی مراغی، عبدالفتاح بن علی. (۱۴۱۷ق) العناوین الفقهیه، قم: دفتر ...
  • حمیری، نشوان­بن­سعید. (۱۴۲۰ق) شمس­العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ...
  • راغب­اصفهانی، حسین­بن­محمد. (۱۴۱۲ق) مفردات الفاظ القرآن، سوریه: دارالعلم.. ...
  • شهیدی، مهدی. (۱۳۸۷) مجموعه مقالات حقوقی، تهران: انتشارات مجد.. ...
  • شهید اول، محمدبن­مکی عاملی. (بی تا) القواعد والفوائد، قم: کتابفروشی ...
  • شیخ صدوق، محمدبن­علی­بن­بابویه. (۱۳۶۲) الخصال، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه ...
  • (۱۳۸۷) التوحید، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.. ...
  • صاحب­بن­عباد، اسماعیل. (۱۴۱۴ق) المحیط فی اللغه، بیروت: عالم الکتب.. ...
  • صفایی، سیدحسین. (۱۳۸۲) دوره مقدماتی حقوق مدنی، تهران: نشر میزان.. ...
  • طریحی، فخرالدین. (۱۴۱۶ق) مجمع­البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.. ...
  • عبدالمنعم، محمود عبدالرحمن. (بی تا) معجم­المصطلحات و الالفاظ الفقهیه، قاهره: ...
  • علامه حلی، حسن­بن­یوسف­. (۱۴۱۴ق) تذکره الفقهاء، قم: موسسه آل­البیت.. ...
  • علم­الهدی، سیدمرتضی. (۱۴۰۵ق) رسائل الشریف المرتضی، قم: دارالقرآن­الکریم.. ...
  • فراهیدی، خلیل­بن­احمد. (۱۴۱۰ق) کتاب العین، قم: موسسه هجرت.. ...
  • کاتوزیان، ناصر. (۱۳۶۹) حقوق مدنی- قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت ...
  • کلینی، محمدبن­یعقوب. (۱۴۰۷ق) الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.. ...
  • محقق حلی، نجم­الدین­جعفربن­حسن. (۱۴۰۸ق) شرایع­الاسلام، قم: موسسه اسماعیلیان.. ...
  • محقق­داماد یزدی، سیدمصطفی. (۱۴۰۶) قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم ...
  • مسلم، ابن حجاج. (۱۴۰۷ق) الجامع الصحیح، قاهره: دارالریان لتراث.. ...
  • مصطفوی، حسن. (۱۴۰۲ق) التحقیق فی­کلمات القرآن­الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمه ...
  • مغربی، نعمان­بن­محمد. (۱۳۸۵) دعائم الاسلام، قم: موسسه آل ­البیت(ع).. ...
  • موسوی بجنوردی، سید محمد. (۱۳۸۸) فقه مدنی، تهران: انتشارات مجد.. ...
  • موسوی بجنوردی، میرزا حسن­. (۱۴۱۹ق) القواعد الفقهیه، قم: نشرالهادی.. ...
  • موسسه دایره المعارف فقه اسلامی. زیرنظر محمود هاشمی شاهرودی. (۱۴۲۶ق) ...
  • نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق) جواهرالکلام، بیروت: دار احیاء التراث­العربی.. ...
  • نراقی، مولی­احمد­بن­محمدمهدی. (۱۴۱۷ق) عوائدالایام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.. ...
  • ابن ادریس، محمدبن­منصور. (۱۴۱۰ق) السرائر، قم: دفتر انتشارات اسلامی.. ...
  • ابن­اثیر، مبارک­بن­محمد. (۱۴۲۲ق)النهایه فی غریب الحدیث، بیروت: داراحیاء التراث العربی.. ...
  • ابن­فارس، ­احمدبن­فارس­بن زکریا. (۱۴۰۴ق) معجم­­مقاییس­اللغه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.. ...
  • ابن­منظور، ابوالفضل­جمال­الدین. (۱۴۱۴ق) لسان­العرب، بیروت: دارالفکر.. ...
  • ابوجیب، سعدی. (۱۴۰۸ق) القاموس الفقهی، دمشق: دارالفکر.. ...
  • ابوداود، سلیمان بن اشعث سجستانی. (بی تا) السنن، بیروت: المکتبه ...
  • امام خمینی، سیدروح­الله. (۱۴۲۱ق) کتاب­البیع، تهران: موسسه تنظیم و نشر ...
  • (۱۴۱۵ق) انوارالهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، تهران: موسسه تنظیم و ...
  • امامی، سیدحسن. (۱۳۷۲) حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه.. ...
  • انصاری، مرتضی­بن­محمدامین­. (۱۴۱۵ق) کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ ...
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۰) ترمینولوژی حقوق، تهران: نشر گنج دانش.. ...
  • جوهری، اسماعیل­بن­حماد. (۱۴۱۰ق) الصحاح، بیروت: دارالعلم للملائین.. ...
  • حرعاملی، محمدبن­حسن. (۱۴۰۹ق) وسائل­الشیعه، قم: موسسه آل­البیت(ع).. ...
  • حسینی مراغی، عبدالفتاح بن علی. (۱۴۱۷ق) العناوین الفقهیه، قم: دفتر ...
  • حمیری، نشوان­بن­سعید. (۱۴۲۰ق) شمس­العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ...
  • راغب­اصفهانی، حسین­بن­محمد. (۱۴۱۲ق) مفردات الفاظ القرآن، سوریه: دارالعلم.. ...
  • شهیدی، مهدی. (۱۳۸۷) مجموعه مقالات حقوقی، تهران: انتشارات مجد.. ...
  • شهید اول، محمدبن­مکی عاملی. (بی تا) القواعد والفوائد، قم: کتابفروشی ...
  • شیخ صدوق، محمدبن­علی­بن­بابویه. (۱۳۶۲) الخصال، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه ...
  • (۱۳۸۷) التوحید، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.. ...
  • صاحب­بن­عباد، اسماعیل. (۱۴۱۴ق) المحیط فی اللغه، بیروت: عالم الکتب.. ...
  • صفایی، سیدحسین. (۱۳۸۲) دوره مقدماتی حقوق مدنی، تهران: نشر میزان.. ...
  • طریحی، فخرالدین. (۱۴۱۶ق) مجمع­البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.. ...
  • عبدالمنعم، محمود عبدالرحمن. (بی تا) معجم­المصطلحات و الالفاظ الفقهیه، قاهره: ...
  • علامه حلی، حسن­بن­یوسف­. (۱۴۱۴ق) تذکره الفقهاء، قم: موسسه آل­البیت.. ...
  • علم­الهدی، سیدمرتضی. (۱۴۰۵ق) رسائل الشریف المرتضی، قم: دارالقرآن­الکریم.. ...
  • فراهیدی، خلیل­بن­احمد. (۱۴۱۰ق) کتاب العین، قم: موسسه هجرت.. ...
  • کاتوزیان، ناصر. (۱۳۶۹) حقوق مدنی- قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت ...
  • کلینی، محمدبن­یعقوب. (۱۴۰۷ق) الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.. ...
  • محقق حلی، نجم­الدین­جعفربن­حسن. (۱۴۰۸ق) شرایع­الاسلام، قم: موسسه اسماعیلیان.. ...
  • محقق­داماد یزدی، سیدمصطفی. (۱۴۰۶) قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم ...
  • مسلم، ابن حجاج. (۱۴۰۷ق) الجامع الصحیح، قاهره: دارالریان لتراث.. ...
  • مصطفوی، حسن. (۱۴۰۲ق) التحقیق فی­کلمات القرآن­الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمه ...
  • مغربی، نعمان­بن­محمد. (۱۳۸۵) دعائم الاسلام، قم: موسسه آل ­البیت(ع).. ...
  • موسوی بجنوردی، سید محمد. (۱۳۸۸) فقه مدنی، تهران: انتشارات مجد.. ...
  • موسوی بجنوردی، میرزا حسن­. (۱۴۱۹ق) القواعد الفقهیه، قم: نشرالهادی.. ...
  • موسسه دایره المعارف فقه اسلامی. زیرنظر محمود هاشمی شاهرودی. (۱۴۲۶ق) ...
  • نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق) جواهرالکلام، بیروت: دار احیاء التراث­العربی.. ...
  • نراقی، مولی­احمد­بن­محمدمهدی. (۱۴۱۷ق) عوائدالایام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی ...
  • نمایش کامل مراجع