جهانی شدن، انباشت سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در منتخبی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه

چکیده گسترده معرفی: اهمیت سرمایه انسانی در ارتقاء رشد و بهره­وری یکی از مهمترین موضوعاتی­است که مورد توجه صاحب نظران علم اقتصاد قرار گرفته است. می­توان گفت دستیابی به رشد اقتصادی یکی از دغدغه های اقتصاددانان در دهه های اخیر بوده است و نیازمند ایجاد برخی ساز و کارهای خاص می­باشد که شاخص سرمایه انسانی و جهانی شدن از جمله این ساز و کارهای خاص در عرصه اقتصادی به شمار می­روند. در حالی که رشد اقتصادی از سرمایه انسانی نشئت می­گبرد، اما بیشتر کشورهای منابع محور فاقد سرمایه انسانی ضروری به عنوان سرمایه طبیعی هستند. جهانی شدن به کشورها کمک می­کند تا مزایای باز بودن تجارت را کشف کنند، چرا که جهانی شدن ریسک اقتصادی کشورها را کاهش می­دهد. در عین حال، افزایش جریان سرمایه که ناشی از بازبودن اقتصاد می­باشد ممکن است به تولیدکنندگان اجازه دهد تا از مزیت­های سبد متنوع دارایی­ها برای سرمایه­گذاری در پروژه­های کم ریسکی که به رشد اقتصادی منجر می­شود بهره­مند گردند.       متدولوژی: پژوهش حاضر تلاش می­کند، با تحلیل نظری و مدل سازی شرایط اقتصاد کلان، به بررسی هم­زمان ارتباط متقابل بین سه متغیر جهانی شدن، انباشت سرمایه انسانی و رشد اقتصادی با مقایسه تطبیقی بین ۲۳ کشور منتخب در حال توسعه و ۳۳ کشور توسعه یافته طی سال­های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۷، با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی داده های تابلویی سیستمی مبتنی بر تخمین­زننده گشتاورهای تعمیم یافته بپردازد.    یافته ها: نتایج آزمون­های مورد بررسی حاکی از آن است که که در سطح اطمینان ۹۵ درصد افزایش شاخص­های جهانی شدن، رشد اقتصادی و امید به زندگی بر افزایش شاخص سرمایه انسانی موثر هستند و افزایش نرخ شهرنشینی نتوانسته ابزار موثر در جهت بهبود شاخص سرمایه انسانی در کشورهای منتخب باشد. همچنین طبق نتایج می­توان گفت افزایش شاخص­های سرمایه انسانی، رشد اقتصادی، نرخ رشد جمعیت و توسعه زیر ساخت­های ارتباط از راه دور و سرمایه­گذاری مستقیم خارجی بر افزایش جهانی شدن موثر است؛ و در نهایت می­توان گفت تاثیر شاخص­های سرمایه انسانی، جهانی شدن، نیروی کار و سرمایه­گذاری بر افزایش رشد اقتصادی در دو گروه کشورهای منتخب موثر است   نتیجه: با توجه به نتایج بدست آمده، ضرایب تکاثری (فزاینده) متغیرهای وابسته مدل محاسبه و برای دو گروه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تحلیل شد. نتایج نشان داد که در کشورهای توسعه یافته مورد مطالعه در این پژوهش، تغییر شاخص­های جهانی شدن و رشد اقتصادی تاثیر تکاثری بیشتری بر شاخص سرمایه انسانی نسبت به کشورهای در حال توسعه می­گذارد. بر اساس نتایج، ضریب فزاینده سرمایه انسانی نسبت به شاخص جهانی شدن در کشورهای توسعه یافته بیشتر از کشورهای در حال توسعه است و به عبارتی می­توان گفت که تغییرات شاخص سرمایه انسانی تاثیر بیشتری بر شاخص­های جهانی شدن کشورهای توسعه یافته می­گذارد. اما ضریب تکاثر رشد اقتصادی بر شاخص جهانی شدن در کشورهای در حال توسعه بیش از ۲ برابر این ضریب در کشورهای توسعه یافته می­باشد. این نتیجه بدین معنی است که تغییر مشخصی از رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه این پژوهش در بازه زمانی مورد مطالعه منجر به افزایش و بهبود قابل توجه­تر شاخص­های مرتبط با جهانی شدن در این کشورها نسبت به کشورهای توسعه یافته می­گردد. این نتیجه می­تواند به دلیل وجود ظرفیت­های خالی و پتانسیل­های بالقوه بیشتر در کشورهای در حال توسعه نسبت به توسعه یافته­ها باشد که معمولا اقتصاد این کشورها در ظرفیت کامل قرار دارند و قدرت رشدهای فزاینده را ندارند. به عبارتی می­توان گفت که تغییرات متغیرهای جهانی شدن و سرمایه انسانی، اثرات بیشتری بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته نسبت به در حال توسعه دارد.