بهینه سازی جوانه زنی بذر و پرآوری گیاه دارویی ختمی (Althea rosea) در شرایط درون شیشه

ختمی دارویی (Althea rosea) از گیاهان یکساله و خودرو بوده که گل، میوه و ریشه آن مصرف دارویی دارد. یکی از مشکلات اساسی در کشت گسترده این گیاه دارویی، عدم جوانهزنی مناسب بذر آن و در نتیجه استقرار نامطلوب در شرایط کشت اولیه است. روشهای مختلفی برای شکستن خواب و تحریک جوانهزنی بذر گیاهان وجود دارد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی سه توده ختمی دارویی از مناطق سپیدان شیراز، کردان کرج و اصفهان در سه تکرار انجام شد. در آزمایش اول جهت بررسی خصوصیات جوانهزنی بذر، بذرها تحت تاثیر تیمارهای مختلف شامل دمای ۴ درجه سانتیگراد در دورههای زمانی مختلف (صفر، ۱۰ ساعت، ۷، ۱۴، ۲۱ و ۲۸ روز) و دماهای ۳۵ و ۴۶ درجه سانتیگراد در حمام بخار (به مدت ۶ ساعت) قرار گرفت. در آزمایش دوم به منظور بهینهسازی پرآوری گیاه دارویی ختمی دارویی در شرایط درون شیشه از ترکیب تنظیم کنندههای مختلف رشد گیاهی شامل ۲ میلی‎گرم در لیتر بنزیل‎آدنین (M۴)، ۱ میلی‎گرم در لیتر بنزیل‎آدنین و ۰۱/۰ میلی‎گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (M۱۳)، ۱ میلی‎گرم در لیتر تیدیازورون (M۶)، ۵/۱ میلی‎گرم در لیتر تیدیازورون و نفتالین استیک اسید ۰۱/۰ میلی‎گرم در لیتر (M۱۷)، ۵/۰ میلی‎گرم در لیتر کینیتین (M۸) و تیمار ۲ میلی‎گرم در لیتر کینیتین و نفتالین استیک اسید ۰۱/۰ میلی‎گرم در لیتر (M۲۰) استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس در آزمایش اول مشخص گردید که تاثیر نوع توده (سپیدان شیراز، کردان کرج و اصفهان) در سطح احتمال ۵ درصد بر صفات مربوط به جوانهزنی (درصد و سرعت جوانهزنی، حجم ریشهچه و ارتفاع گیاهچه) معنیدار بود و اثر دما بر درصد جوانهزنی در سطح احتمال ۵ درصد و بر سایر صفات در سطح احتمال ۱ درصد تفاوت معنیدار نشان داد. همچنین اثرات متقابل تیمارها در سطح احتمال ۵ درصد بر صفات مورد مطالعه معنیدار شد. نتایج بر اساس تجزیه واریانس آزمایش دوم (پرآوری) اثر توده بر تمام صفات و اثر تنظیم کنندههای رشد گیاهی بر طول شاخه در سطح احتمال ۵ درصد معنیدار بود. اثر تنظیم کنندههای رشد گیاهی بر سایر صفات در سطح احتمال ۱ درصد معنیدار شد. در رابطه با اثرات متقابل مشخص شد که همه صفات در سطح ۵ درصد تحت تاثیر قرار گرفت و فقط درصد ریشهزایی در سطح احتمال ۱ درصد معنیدار گردید. نتایج بررسی تاثیر تیمار تنظیم کنندههای رشد گیاهی نشان داد که بیشترین پرآوری، طول نوشاخه، درصد ریشهزایی و طول شاخه مربوط به تیمار توده شیراز با مصرف M۴ و کمترین میزان آنها مربوط به تیمار توده کرج و با کاربرد M۲۰ بود. بیشترین طول ریشه مربوط به توده اصفهان تحت تیمار M۴ و M۱۷ و کمترین طول ریشه مربوط به توده کرج با مصرف M۲۰ بود. بیشترین تعداد برگ در توده شیراز با تیمار M۴ و کمترین تعداد برگ در توده کرج با تیمار M۸ مشاهده شد.