تدوین و ارزیابی شاخص های سیاست های کلی نظام سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش دارو (ماده ۵) در افق ۱۴۰۴

زمینه و هدف: تعیین شاخص با هدف نظارت و ارزیابی نحوه اجرا سیاست های کلی، لازم و ضروری می نماید. وضع سیاست بدون نظارت اثرگذاری پایینی دارد و نظارت و ارزیابی جز جدایی ناپذیر سیاست گذاری است نقش بند ۵ سیاست های کلی سلامت ناظر به دو موضوع اصلی "ساماندهی تقاضا و ممانعت از تقاضای القایی دارویی" و "سیاست گذاری و نظارت کارامد در عرصه تولید و عرضه دارو" است. هدف از مقاله حاضر، ارائه الگوی (شاخص محور) ارزیابی بند ۵ سیاست های ابلاغی از سیاست های کلی سلامت کشور ایران بود. روش ها: در این پژوهش کیفی از ترکیبی از روش ها شامل مطالعه منابع و متون، اسناد ملی بالادستی، وبگاه های مجازی، تحلیل وضعیت موجود، جلسه بحث با صاحب نظران برای تحلیل بند پنجم سیاست سلامت استفاده شد. برای این کار ابتدا فهرستی از شاخص های مناسب ارزیابی با استفاده از مرور مستندات و متون موجود شناسایی شد. سپس با توجه به معیارهای انتخاب، این فهرست محدود شد. فهرست تلخیص شده شاخص ها در نهایت با جمع آوری نظرات خبرگان نهایی شد. یافته ها: تعریف تک تک واژه های کلیدی به کار رفته در متن ماده ۵ سیاست های کلی صورت گرفت و تعریف مدون و جامعی از نظام ژنریک از طریق نشست صاحب نظران و ریاست فرهنگستان علوم پزشکی ارائه شد. ماده ۵ سیاست ها بر اساس اهداف و مفهوم به دو بخش تقسیم شد و برای بخش اول ۵ شاخص و برای بخش دوم ۱۰ شاخص با نظر نمایندگان ذی نفعان تعیین شد. در پایان با انتخاب اصلح ترین شاخص نهایی، ۱۳ شاخص برای رصد کلان سیاست ارائه شد. نتیجه گیری: تاکید بر تدوین مداخلات موثر و تعیین شاخص های کلیدی برای پیشبرد اهداف مندرج در سیاست ها نقش به سزایی دارد. الگوی شاخص محور می تواند یک ابزار کاربردی مناسب برای نشان دادن روند دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده باشد. همواره برای دستیابی به اهداف کلان سیاست های حوزه سلامت، برنامه ها و مداخلات متعددی تعیین و اجرا می شوند ولی در بسیاری از موارد شواهد متقنی از دستیابی به اهداف و میزان آن در دسترس نیست. فهرست شاخص های پیشنهادی و روش های ارزیابی در این مطالعه اگرچه کاستی هایی در بردارد اما می تواند نقطه مناسبی برای شروع باشد.